MOOI SPIJKENISSE
ANNO 5000 V.CHR
Sloop Spijkenisserbrug 1978
Nadat de huidige Spijkenisserbrug op 11 juli 1978 werd geopend door toenmalig minister van verkeer en waterstaat Danny Tuijnman, kon er worden begonnen met de sloop van de oude Spijkenisserbrug die in 1903 was geopend. Een aantal foto’s van de sloop van de brug na 73 jaar dienst als brug voor de trams, auto’s, fietsers en voetgangers.
SLOOP SPIJKENISSERBRUG 1978
HET VERWIJDEREN VAN DE HEFTORENS VAN DE SPIJKENISSERBRUG
HET ONTMANTELEN VAN DE HEFTORENS VAN DE SPIJKENISSERBRUG
HET VERWIJDEREN VAN DE HEFTORENS VAN DE SPIJKENISSERBRUG (IN KLEUR)
HET ONTMANTELEN VAN DE HEFTORENS VAN DE SPIJKENISSERBRUG (IN KLEUR)
SLOOP SPIJKENISSERBRUG 1978
Verbouwing Spijkenisserbrug
Een aantal bijzonder foto’s van de bouw van de eerste Spijkenisserbrug.
Op de eerste foto worden de fundamenten voor de brug aangelegd tussen 1900 en 1903
BOUW VAN DE EERSTE SPIJKENISSERBRUG TUSSEN 1900 EN 1903 TUSSEN SPIJKENISSE EN HOOGVLIET
Het eerste deel van het staande stalen frame word geplaatst
DE BOUW VAN DE EERSTE SPIJKENISSERBRUG TUSSEN 1900 EN 1903
Deze foto’s zijn van het moment dat eerste Spijkenisserbrug werd verbouwd van het origineel, een draaibrug naar een hefbrug. De wachtorens op het midden bij de brug kwamen hierbij helaas te vervallen.
DE VERBOUWING VAN DE SPIJKENISSERBRUG VAN DRAAIBRUG NAAR HEFBRUG
Park Waterland
Park Waterland is 1 van de grotere parken in Spijkenisse en is gelegen aan de zuidzijde van de stad. Aan de noordzijde word het park begrensd door de wijk Waterland, aan de oostzijde door de Meeldijk aan de westzijde door de gaddijk en aan de zuidzijde door Hekelingen. Het park vormt ook een natuurlijke barriere tussen het stadse van Spijkenisse en het dorpse van Hekelingen. Onderstaande wandelroute heb ik ook op de app Endomondo toegevoegd (app voor fietsen en wandelen) en kan dus ook op die manier worden gevolgd.
LOCATIE PARK WATERLAND IN SPIJKENISSE
WANDELROUTE PARK WATERLAND SPIJKENISSE
De beste plek om een wandeling door het park te starten is bij fitnesscentrum M-point (Gaddijk 43). Vanaf daar loop je ook direct langs de 2 grootste vijvers in het park “Het Grote Gat” en “Het Kleine Gat”, ook wel grote en kleine Wiel genoemd. Deze grote vijvers zijn ontstaan na een dijkdoorbraak van 1570.
HET GROTE GAT IN SPIJKENISSE GELEGEN IN HET PARK WATERLAND
Dit gedeelte van het park het oostelijke gedeelte word actief onderhouden en is geschikt voor recreatie, zo vind je er een voetbalveldje en een tennisbaan. In het oostelijke gedeelte is het gras dus ook netjes gemaaid en zijn de paden volledig vrij en de oevers van de sloten en het Grote- en Kleine gat lopen stijler af. Volg het asfaltpad in een rechte lijn om door het oostelijke deel van het park te lopen. Je loopt dan langs het voetbalveldje en de tennisbaan om vervolgens bij een grote heuvel uit te komen.
OOSTELIJK GEDEELTE PARK WATERLAND IN SPIJKENISSE
Na het voetbalveldje en de tennisbaan komt u langs een grote heuvel, aan de andere zijde van deze heuvel vind u “Sterrenwacht Tweelingen” een unieke vereniging in Spijkenisse. Voor dit unieke gebouw werd op vrijdag 21 april 1978 de eerste paal geslagen. In 1979 werd de koepel op het gebouw geplaatst en op 25 juni 1980 werd de sterrenwacht geopend door de toenmalige burgemeester. Een uniek gebouw en vereniging waar er in Nederland niet veel van zijn, de vereniging is helaas alleen open in het seizoen op vrijdag geopend voor publiek. Na Sterrenwacht kun je de Middelweg oversteken en het westelijke gedeelte van park in lopen.
MIDDELWEG SPIJKENISSE, DE SCHEIDING TUSSEN HET OOSTELIJKE EN WESTELIJKE PARK WATERLAND
STERRENWACHT TWEELINGEN SPIJKENISSE IN HET PARK WATERLAND
Het westelijke deel van het Park Waterland is niet geschikt voor recreatie, behalve wandelen. Het westelijke deel van het park word meer aan de natuur overgelaten en behalve ecologisch maaien (waarbij niet al het gras word gemaaid en ook niet op gelijke lengte) heeft de natuur vrij spel. Het gras groeit hier dus ook hoger en de slootkanten lopen gelijkmatiger af. Let in dit gedeelte ook beter op uw kinderen of hond, omdat het soms nogal eens lastig te zien is waar het grasveld eindigt en de sloot begint. Het pad brengt u helemaal naar de andere kant van het park naar de Meeldijk, hier gaat het pad rond en kun je terug naar het beginpunt of via de Meeldijk naar Park Braband lopen.
Park Waterland is een prachtig en volwassen park met afwisselende beplanting en heerlijk om van een rustige wandeling te genieten. Een rondje door het park is ongeveer 3 km.
WESTELIJK DEEL PARK WATERLAND DAT AAN DE NATUUR WORD OVERGELATEN IN SPIJKENISSE
WESTELIJK GEDEELTE PARK WATERLAND, HET BRUGGETJE OVER DE SLOOT LOOPT DE WIJK WATERLAND IN
Spijkenisse: Mirjam Cohen of Marietje Barendse
Het verhaal van de vermoorde joodse familie Levi is waarschijnlijk wel een van de bekendste oorlogsverhalen uit Spijkenisse. Deze enige joodse familie werd in 1942 uit Spijkenisse gedeporteerd en als snel daarna zijn Mina, Elly en Jaantje vermoord in Auschwitz, Salomon en Charles zijn op 31 maart 1943 waarschijnlijk door uitputting van dwangarbeid overleden. Dit zeer trieste en aan grijpende verhaal is bekend in Spijkenisse en in de gevel van hun voormalige huisje hangt sinds 1986 een gedenksteen, alsook de 5 gouden tegeltjes voor de deur met hun namen.
Een veel minder bekend verhaal is het verhaal van Mirjam Cohen, in de oorlog bekend als Marietje Barendse, een vijf jarig joods meisje ondergedoken in Spijkenisse bij de familie Arie en Teuntje van der Sluijs ter hoogte van de Schenkeldijk. Haar verhaal was dat er op haar ouderlijk huis in Amsterdam een bom gevallen was waardoor zij dakloos was geworden en zodoende bij de familie van der Sluis inwoonde. Wonderlijk heeft het kleine meisje de gehele verdere oorlog haar mond weten dicht te houden en zijn de andere kinderen in het gezin of de buren geen al te lastige vragen gaan stellen, al hebben ze wel 1x in scene moeten zetten dat de ouders van Mirjam op bezoek waren gekomen, dit waren in werkelijkheid echter verzetsmensen. Door deze in scene gezette bezoek, werd voorkomen dat de mensen uit de buurt meer en meer vragen zouden stellen over het feit dat de ouders van Mirjam nooit op bezoek zijn kwamen ondanks dat hun ook de bom op het huis zouden hebben overleefd.
MIRJAM COHEN 1943
DE BOERDERIJ VAN FAMILIE VD SLUIJS AAN DE SCHENKELDIJK 44/45
Mirjam Cohen overleeft de oorlog en ook haar familie overleeft de Duitse bezetting en de joden vervolging. Het einde van de oorlog betekent echter niet direct een hereniging met haar vader en moeder, Mirjam word net als haar “oorlogszus” getroffen door tyfus. Zij word direct na de oorlog met andere tyfus patiënten uit Spijkenisse door de bevrijder overgebracht naar het quarantaine eiland Heijplaat. Hier volgt ook de scheiding van Mirjam met haar opvanggezin uit de oorlog. Agaath mag naar huis en Mirjam word opgehaald door haar vader en meegenomen naar Veenendaal, waar haar vader en moeder ondergedoken hebben gezeten. Er is daarna nog een aantal keer contact geweest. Arie en Teuntje zijn nog bij de ouders van Mirjam op bezoek geweest in de zomer van 1945, in 1960 is Mirjam op de bruiloft geweest van Adrie en vader en moeder zijn in 1964 op de bruiloft geweest van Mirjam. Mirjam is daarna verhuisd naar Engeland en is er heel lang geen contact geweest, tot 1987 in de Suprise Show van Henny Huisman.
Arie van der Sluis zag het als zijn “christenplicht” Mirjam op te vangen en als “vanzelfsprekend”. Arie en Teuntje van der Sluis ontvangen in 1975 in Jeruzalem de Yad Vashem onderscheiding van de toenmalige Israelische minister van Buitenlandse Zaken. In Nederland word Arie van der Sluis onderscheiden met het verzetsherdenkingskruis op 26 april 1982.
ONDERSCHEIDING ARIE VAN DER SLUIS, UIT HET BOEK “OORLOGSVERHALEN UIT SPIJKENISSE”
Spijkenisse: De Laning
De Laning in Spijkenisse noord is een bijzonder stukje Spijkenisse dat helaas nog wel eens over het hoofd gezien word. In 1910 werd er in Spijkenisse buiten de dorpskern gebouwd en De Laning was een van de eerste straten waar gebouwd werd (samen met de Kerkweg). In de jaren ’20 van de vorige eeuw kreeg dit straatje haar huidige bebouwing.
In 1901 word de woningwet ingesteld, deze wet stelt bepaalde kwaliteitseisen waar nieuwe woningen aan moeten voldoen en tevens financiering bood voor woningbouwcorporaties. De wet was een reactie op de slechte leefomstandigheden in de arbeiderswijken. Misschien wel de allerbelangrijkste reden was het verbeteren van die hygiëne. Na het instellen van de woningwet mochten er bijvoorbeeld geen huizen meer gebouwd worden met bedsteden en alkoven, ruimtes zonder frisse lucht werden verboden.
In De Laning werden in 1921 voor Spijkenisse de eerste woningen gebouwd volgens de nieuwe woningwet principes. Aan de noordzijde van De Laning werden 22 woningen in 11 woonblokken gebouwd. Deze 2-onder-1 kap woningen, gebouwd in ambachtelijke stijl en met “Philibert-kap”, werden tegen een zeer lage bouwsom gebouwd om ze zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor arbeiders.
Na deze woningwet huizen volgende enkele luxere vrijstaande en 2-onder-1 kap woningen.
LANING IN AANBOUW IN 1921. (FOTO STREEKARCHIEF VPR)
DE LANING 1925 SPIJKENISSE, MET BOKKENWAGEN
DE LANING, SPIJKENISSE
De oorspronkelijke architect van deze huisjes is helaas niet bekend, wel is bekend in 1981/82 zijn gerenoveerd door EGM in opdracht van de woningstichting. Inmiddels staan deze al bijna 100 jaar op hun plaats en nemen ze een bijzondere plek in, in de geschiedenis van Spijkenisse. Laten we hopen dat de huisjes op een dag onder een gemeentelijke monumentenwet gaan vallen, zodat dit unieke straatje beschermd blijft.
Andere bijzondere woningen aan De Laning (zuidzijde).
Aan De Laning 1 & 3 (zuidzijde) vinden we ook twee prachtige vrijstaande huizen, beide gebouwd in 1928. Deze huizen zijn opvallend veel chiquer en tonen ook al de eerste trekjes van de bouwstijl die zal volgen in de jaren ’30. Nummers 7,9,11 & 13 zijn luxere 2-onder-1 kap woningen gebouwd in 1938 in typische jaren 30 stijl. Nummers 15 t/m 25 zijn klassieker gebouwde arbeiders huizen uit 1938.
De Laning (noordzijde)
Ook de vrijstaande woning aan De Laning 2 is gebouwd in 1928 en zit er zelfs voor deze tijd aan de buitenkant nog zeer modern uit. Het schitterende klassiek gebouwde vrijstaande huisje aan De Laning 4 is gebouwd in 1922 op een prachtige ambachtelijke manier net als de woningbouw huizen met de klassieke oranje dakpannen en zadeldak.
Rampen in Spijkenisse
Zoals ieder ander dorp en iedere andere stad heeft Spijkenisse zijn tijden van tegenspoed meegemaakt, meermaals zelfs. Niet over alle rampen is evenveel informatie beschikbaar gebleven. Een aantal ervan zijn wel redelijk gedocumenteerd.
Grote brand 1648
Op zaterdag 13 juni 1648 brak er brand uit in het dorp Spijkenisse dat zich in hoog tempo van huis naar schuur naar hooiberg verplaatste. De schade was enorm valt te lezen in het kerkboek van David Thomasz. Boon. Bijna 1/5 deel van alle bewoners verliest bij deze brand zijn woning en raakt dakloos. Ook veel van de voorraden waren afgebrand en de bevolking leed al snel honger. Bij het ontbreken van verzekeringen betekende het in die tijd dat er gebedeld moest worden om geld los te krijgen voor herstel. De schout, secretaris en predikant hebben dat eerst in Den Haag geprobeerd, maar daar kregen ze hoogstens een vrijstelling voor de belasting, ook Rotterdam en Dordrecht waren niet erg welwillend, maar verleende toen een vergunning om te mogen collecteren. Een groot donateur was wel de VOC. Na 4 jaar collecteren was er ongeveer f8000,-. Van dit geld werden 21 huizen op de Voorstraat en 7 op de Kerkstraat herbouwd, alsook het schoolhuis en schoolmeesterswoning. Na deze brand van 1648 werd er een dorpsverordening ingesteld met en verbod op stroo of riet op de daken.
Grote brand 1741 & 1747
Vrijdag 14 april 1741 brak er een enorm brand uit ter hoogte van de Voorstraat. In een zeer snel tempo sloeg de brand van huis naar haar en in amper een uur tijd brandde maar liefst 21 huizen en 14 boerenschuren af, ondanks de 90 jaar eerder ingestelde verordening. Nog geen 6 jaar later was het opnieuw raak, nu tijdens een sterke najaarsstorm op maandagavond 27 november 1747. Deze keer brak de brand uit aan de westzijde van de Voorstraat en brandde er maar liefst 10 huizen en 21 schuren af, gevuld met vlas en graan. 11 andere woningen werden onbewoonbaar verklaard. Deze ramp kwam dubbel hard aan omdat er onder het rundvee op dat moment ook een ziekte de ronde deed. De brand en de rundvee ziekte heeft als gevolg gehad dat een groot gedeelte van de bevolking in zeer grote armoede leefde. Na deze brand is de brandweer gemoderniseerd en zijn zulke grote branden gelukkig achterwege gebleven.
ANNO 174, HERDENKING GROTE BRAND IN SPIJKENISSE VAN 1741
Inundaties 1944-1945
Omdat de Duitse bezetter wil voorkomen dat geallieerde troepen kunnen landen op Voorne-Putten en van daaruit hun bevrijding van Europa kunnen in zetten worden grote delen van Voorne en Putten verplicht onder water gezet en worden verschillende dijken door gebroken om tankvallen te maken. De Duitse bezetter begint hier in 1944 mee. Het gehele dorp Hekelingen moet hiervoor worden ontruimd en de bewoners en hun vee moeten elders worden ondergebracht in Spijkenisse en omgeving. De verplichte inundaties van 44-45, vertonen veel overeenkomsten met de polders die in 1953 zullen onderlopen bij de watersnoodramp.
INUNDATIES 1944-1945 DOOR DE DUITSE BEZETTER
Tyfusepidemie 1945
Het is het einde van de Tweede Wereldoorlog als in Spijkenisse maar liefst 200 mensen besmet worden met tyfus, 20 hiervan zullen overlijden. De aanleiding is vervuild drinkwater uit het Spui en de Maas en de slechte leefomstandigheden. Spijkenisse word daarom door de bevrijder dan ook direct in quarantaine gezet, waardoor de bevrijding ook pas op 7 juli 1945 gevierd kan worden. Huisarts heer Rademacher heeft in deze periode een zeer belangrijke rol gespeeld.
HERDENKINGSBORD UITGEREIKT AAN ALLE VERPLEEGKUNDIGEN DIE HULP VERLEENDEN TIJDENS DE TYFUSEPIDEMIE
Watersnoodramp 1953
Nauwelijks hersteld van de Tweede Wereldoorlog en de verplichte inundaties voltrok zich de meest recente en waarschijnlijk ook meest bekende ramp die een groot deel van Zeeland en Zuid-Holland heeft getroffen. Een lange rij witte stenen op de begraafplaats van Zuidland herinnerd ons aan de vele slachtoffers die er vielen op Putten.
SOLDATEN LEGGEN ZANDZAKKEN BIJ DIJKDOORBRAKEN IN 1953 IN SPIJKENISSE
Ondanks de vele slachtoffers kwam Voorne-Putten er in vergelijking tot andere gebieden nog genadig vanaf, de dijken braken aan de zuid- en oostkant, maar door de nieuw aangelegde dam, die in 1951 voltooid was, in de Brielse Maas bij Oostvoorne bleef Voorne en de noordrand van Putten gespaard.
SPIJKENISSE 1 FEBRUARI 1953
POLDERS OP VOORNE 1953, WATERSNOODRAMP
De voorgangers van het gemaal De Leeuw van Putten
Net als vele andere delen van Nederland ligt Spijkenisse op “gemaakt” land, drooggelegd en beschermd door dijken en pompen. Rondom Spijkenisse word dit al vele honderden jaren gedaan, helaas is er over die periode niet zo veel bekend hoe dat gebeurde of waar dat plaats vond. Van de meer recente geschiedenis is wel het een en ander bekend. Op dit moment worden de polders van Spijkenisse doorgehouden door De Vooruitgang, De Leeuw van Putten en de Volharding. Voordat deze (in eerste instantie) stoomgemalen hun intrede maakte, werden de polder droog gehouden door twee watermolens.
De stenen Spijkenisse watermolen, een achtekante watermolen uit +/- 1678, stond aan de Vier Ambachtenboezem (grofweg waar nu de Hekelingseweg over de Boezem gaat). De watermolen in Spijkenisse hield de polders van Spijkenisse en Schiekamp droog en loosde het overtollige water in de boezem,die uitkwam in de haven en de Oude Maas. De stenen achtkante Branbandse watermolen, stond (vreemd genoeg) niet de polder Braband die hij droog hield, maar stond ongeveer ter hoogte van waar nu het gemaal De Volharding staat, de molen sloeg zijn water uit op het Spui. Beide molens werden beheerd door watermolenaars die hun functie verkregen via openbare aanbesteding en zij werkte voor het polderbestuur. In documenten is te lezen dat in 1863 watermolenaars Arie Kranendonk de molen beheerde voor het salaris van 100,- gulden per jaar. Verder valt te lezen dat deze watermolen in 1864 werd voorzien van een ijzeren scheprad voor 670,- gulden ter vervanging van het versleten houten rad. Dit rad als ook de later vernieuwde ijzeren molenroede werden gemaakt door ijzergieterij Prins van Oranje in Den Haag. Midden tijdens de verbeteringen van deze molen brak er op 12 december 1866 rond 6:30 brand uit in de molen door onbekende oorzaak. De Spijkenisse watermolen brandde bij deze brand tot op de grond toe af. De molen was gelukkig verzekerd en via het “Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij” kreeg het polder bestuur f11026,56 gulden uitgekeerd voor de molen die afgebrand was.
HISTORISCHE KAART SPIJKENISSE MET MARKETING KORENMOLENS EN WATERMOLENS IN SPIJKENISSE
Het polderbestuur zat nu wel met een zeer urgent probleem en reeds in 1867 werd aan ijzergieterij gevraagd naar de mogelijkheden voor de bouw van een stoomgemaal. Prins van Oranje kon dit gemaal bouwen en zou dit doen op de fundamenten van de oude Spijkenisse watermolen. Logischerwijs is het polderbestuur eerst in overleg gegaan om andere mogelijkheden te onderzoeken. Een reden om verder te kijken was ook omdat er tot 1866 nog geen enkele polder op stoomkracht werd bemalen en de Heren van Putten een voorkeur hadden voor gewoon een nieuwe watermolen.
Een commissie aangesteld door het polderbestuur werd gevormd door de heren J.F Vaillant, W van de Linde en D. Oosthoek, zij moesten de mogelijkheden onderzoeken om het bemalingsprobleem definitief op te lossen. De drie suggesties waar hun op 19 maart 1967 mee kwamen:
– een stoomgemaal incl machinistenwoning en kolenhok, ter waarde van f15.000,- op de fundering van de oude watermolen
– een stenen baliewindwatermolen volgens het plan van C. van Dijk ter waarde van f17.750,-
– een stenen een-scheprad windwatermolen zonder balie van L. Hoonaard ter waarde f14.000,-
(aangezien de commissie had aangeven het belangrijk te vinden dat in de oplossing “verbetering moest voortvloeien” was de conclusie eigenlijk al bekend)
Hieronder de schetsen van de 2 voorgestelde molens:
WATERMOLEN SPIJKENISSE MET BALIE, DOOR C. VAN DIJK, MOLENAAR TE SPIJKENISSE
NIEUWE WATERMOLEN ZONDER BALIE, DOOR L. VAN DEN HOONAARD, ARCHITECT TE ABBENBROEK
De onafhankelijkheid van de wind maakte dat de commissie al snel voorstander was van een stoomgemaal. Daarnaast waren de exploitatiekosten van een stoomgemaal lager dan die van een watermolen. Tijdens een vergadering van 20 maart 1867 werd het rapport besproken en werden er 221 stemmen voor het stoomgemaal uitgebracht en 101 tegen. Nadat enkele onenigheden tussen leden van het polderbestuur waren weggewerkt en ook een ingenieur van Waterstaat zijn goedkeuring gaf, kon op 30 april 1867 de aanbesteding plaatsvinden. Bij de aanbesteding van de stoommachine en toebehoren kwam “ijzersmederij Prins van Oranje” naar voren die het geheel zou leveren voor f9341,66. De bouw van de gebouwen en schoorstenen werd aangenomen door Krijn Dekker, rietdekker te Spijkenisse voor f7600,-. Het stoomgemaal kwam gereed voor proefmaling op 21 november 1867. Verdere informatie over dit eerste stoomgemaal zijn vrijwel niet bekend, ook zijn er geen bouwtekeningen bekend. In een vergadering van 1876 word er nog wel gesproken over het verzakken van de schoorsteen.
DE MACHINISTENWONING VAN HET OUDE STOOMGEMAAL IS NOG LANGE TIJD GESPAARD GEBLEVEN. (FOTO 1950)
In 1876 is ook de watermolen van Braband vervangen door een stoomgemaal. In 1876 komt echter ook het voorstel van de dijkgraaf tot bouw van een nieuw, groter, gezamenlijk gemaal, nabij de haven (wat het gemaal Leeuw van Putten zal worden). Dit veel grotere gemaal zal de polders rondom de boezem gaan beschermen tegen een te hoge waterstand en de watermolens in de polders van Geervliet, Oud-Hoenderbroek & Schiekamp, Simonshaven en Biert overbodig maken alsook het oude stoomgemaal hierboven besproken. Het eerste stoomgemaal werd na de ingebruikname van het nieuwe gemaal gesloopt, met uitzondering van de machinistenwoning die nog vele jaren heeft blijven bestaan. Alle watermolens zijn gesloopt, behalve de watermolen van Geervliet die werd verbouwd tot woonhuis.
In een volgende blog zullen we de bouw van De Leeuw van Putten uitgebreider bespreken.
Aankondiging voor de aanbesteding van een watermolen in Spijkenisse uit 1677.
SPIJKENISSE WATERMOLEN AANBESTEDING 1677
De beschermer tegen hoogwater
POMP-WAAIER GEMAAL DE LEEUW VAN PUTTEN
Kent u dit monument aan het Noordeinde tegenover de molen?
Deze pomp-waaier hield het overbodige water uit de polders via de Vierambachten-boezem, “den Beuzem”, over te pompen in de Oude Maas. De water uitlaat hiervoor zat in de haven. Dit is geen replica, maar de echte pomp-waaier die van 1881 tot maar liefst 1988 dienst heeft gedaan in het Gemaal De Leeuw van Putten. De waaier is er samen met de sluisdeuren geplaatst in 1989. De sluisdeuren hebben Spijkenisse onder andere in het rampjaar 1953 beschermd.
Groen in Spijkenisse
Spijkenisse ligt in een, op z’n zachts gezegd, nogal geïndustrialiseerd stuk Nederland. Om dit zo goed mogelijk te compenseren ligt er al sinds jaar en dag een groot park tussen De Botlek en Spijkenisse, het Hartelpark. Dit grote park strekt zich uit vanaf ongeveer de Leliestraat en loopt door tot aan de Borgtweg, onderbroken door de Hartelweg. Het is een park waarin het heerlijk wandelen is en zeker in het oostelijke deel van het park lijkt het park soms meer op een bos dan op een park. Samen met het Vogelenzangpark/Mallebos is dit het grootste stuk aangesloten groen in de gemeente Spijkenisse. Je zou zeggen dat een dusdanig park in een industrieel gebied als de Rijnmond een groot goed is wat als “heilig” beschouwd moet worden. Niets is echter minder waar, als de hondenvereniging een nieuw onderkomen moet hebben heeft de gemeente het plan op gevat deze te huisvesten op een locatie waarvoor maar liefst 120 bomen gekapt moeten worden! Nu is het niet de eerste keer dat ik twijfel aan de intellectuele capaciteiten van onze bestuurders in Spijkenisse (gezien het feit dat ze gaan rooien terwijl dieren nog in winterslaap zijn!!), maar deze bijzondere ontwikkeling spant wat mij betreft tot nu toe toch wel de kroon. Om Spijkenisse een mooie en levendige stad te houden moeten we behalve het handje vol historische gebouwen ook het groen behouden. Teken daarom de petitie en laten we gezamenlijk deze waanzin voorkomen.
Klik hier om direct naar de petitie te: Behoud de bomen in het Hartelpark
Groentewinkel familie Mak
Je kan niet over de geschiedenis van Spijkenisse schrijven, zonder het over de bijzondere groentewinkel van de familie Mak te hebben. De groentewinkel Mak is misschien wel het meest bijzondere pandje van Spijkenisse, dat van binnen nog geheel in oude stijl behouden is, incl alle spullen! Tijdens de Open Monumentendag ben ik er naar binnengelopen en ik was verbaasd over hoeveel geschiedenis er in zo’n klein huisje kan zijn! Voor contact gegevens en openingstijden kijk even op de website: www.groentewinkelmak.nl .
De familie Mak keerde terug naar Spijkenisse op 25 mei 1915 en namen hun intrek in het huisje aan de Voorstraat. In 1917 werd hun tweede dochter geboren Johanna (Antje) Mak, oudste dochter Klaasje was toen 7 jaar. Het is niet exact duidelijk wanneer vader Jan Mak in het huisje de groentewinkel heeft geopend, naast zijn werkzaamheden in de winkel had hij namelijk nog een aantal andere baantjes in het dorp. Nadat vader en moeder Mak waren overleden namen de twee dochters de winkel over. Beide dochters Mak zouden nooit trouwen, al was Klaasje er erg dichtbij, zij zei echter op de dag van het huwelijk, de bruiloft af! Gevolg, op de verdieping van het huisje vind je nog de volledige uitzet, waarvan bijna alles nog volledig ingepakt is of ongebruikt! Het is een ongelooflijke ervaring om zulke “oude” spullen als volledig nieuw te zien.
Een ander iets wat zeer verbazingwekkend is, is je voor te stellen dat Klaasje tot op zeer hoge leeftijd in het huisje heeft gewoond, rekening houdend met het feit dat het huisje nog geneens een vaste wc heeft en de zolder trap dusdanig steil is en een overstap heeft naar de verdieping dat je zelfs als jonge man/vrouw goed moet opletten hoe je naar boven loopt om niet van de trap te vallen.
Het is niet goed met woorden te beschrijven hoe het is om in het museumpje Groentewinkel Mak rond te lopen, het is een absolute aanrader om zelf een keer op de 1ste zaterdag van de maand te gaan ondernemen, alles in het interieur is onaangeraakt, alles staat op precies dezelfde plek zoals het is achtergelaten toen Klaasje Mak het huisje helaas moest verlaten om in een verzorgingstehuis te gaan wonen, haar persoonlijke gezondheid en de mogelijkheden tot verzorging lieten zelfstandig wonen niet meer toe. Mijn persoonlijke advies is om eens te gaan kijken! Hieronder een aantal foto’s te ik heb gemaakt tijdens mijn bezoek aan het museum Groentewinkel Mak.
GROENTEWINKEL MAK IN SPIJKENISSE AAN DE VOORSTRAAT
GROENTWINKEL & MUSEUM MAK IN SPIJKENISSE AAN DE VOORSTRAAT
Spijkenisser bedrijf VEGE: geschiedenis
Misschien minder bekend als Spijkstaal en De Rijke, maar net zo zeer een groot internationaal bedrijf met zijn roots stevig in Spijkenisse: VEGE!
VEGE word in 1936 opgericht als joint ventrure tussen Mr. Versteeg en Mr. Van Genderen: VEGE. Ze beginnen een werkplaats en hebben daarbij ook niet duidelijk een naam of logo. Het eerste logo van VEGE word pas ingevoerd in 1953. Het bedrijf groeit gestaag en met internationale succes voor de deur, moet er een duidelijk logo en een duidelijke naam aan de producten worden gekoppeld. Wim Versteeg, toenmalige directeur, baseert het logo op zijn favoriete sigaar!
LOGO VEGE SPIJKENISSE
BRON: VEGE.NL
VEGE zag na de tweede wereldoorlog zijn eerste grote groei, het grote tekort aan goede reserveonderdelen bood een kans voor VEGE. De eerste onderdelen die zijn gingen leveren was voor de trucks van Dodge en GMC. Later worden daar ook de Amerikaanse merken Jeep en Ford aan toegevoegd en het Engelse Morris en Austin. VEGE gaat vervolgens ook “ruilmotoren” aanbieden om de downtime voor haar klanten te verminderen.
VEGE FABRIEK AAN DE GROENE KRUISSTRAAT IN 1952
Het bedrijf groeit gestaag en in 1953 word er een vestiging geopend in Huissen en word VW als merk toegevoegd aan de productie. In 1967 verhuisd VEGE naar haar huidige locatie en het huidige pand. Op dat moment is de VEGE locatie state-of-the-art. Als VEGE motoren in 1986 haar 50 jarige jubileum viert begint ook de grote expansie van het bedrijf en vestigt het zich in alle uithoeken van de wereld. Na jarenlange uitbreidingen en nieuwe vestigingen komt VEGE Motoren in 2004 in zwaar financieel weer. Onder druk van te hoge productiekosten en zeer sterk dalende omzet, VEGE Motoren gaat daarmee failliet, maar kan een doorstart maken omdat de holding nog gezond is. In 2005 fuseert VEGE met Continental motoren Group Ltd (CEL). Het bedrijft komt weer op koers, maar in 2009 word wel het onderdeel VEGE Industrial failliet verklaard en moeten er 80 werknemers ontslagen worden.
Het bedrijf lijkt op het moment weer in de lift te zitten en met 255 medewerkers en met een productie van meer dan 12.000 motoren en 16.000 cilinderkoppen per jaar is het bedrijf nog altijd een prachtige stuk Spijkenisser ondernemerschap. Een puur Spijkenisser bedrijf waarvan we hopen dat het nog vele jaren in onze stad gevestigd zal blijven.
Heerlijkheid Putten : Heren van Putten
Zo’n 800 jaar geleden werd het gebied Spijkenisse en de gehele omgeving bestuurd door “De Heer van Putten”, De Heer was de eigenaar van de “Heerlijkheid” in dit geval “De Heerlijkheid Putten”. De “Heren” waren leenheer van een hogere heer, vaak iemand van adel. Vele heerlijkheden waren in handen van adel, maar ook regenten schafte vaak heerlijkheden aan om zichzelf op deze manier een semi-adelijke titel te geven. Deze Heren mochten in de Heerlijkheid bepaalde ambtenaren benoemen en hadden de controle over de lagere rechtspraak. De Heren van Putten hadden bij aanvang hun hoofdzetel ongeveer tussen het huidige Oud-Beijerland en Heinenoord (Hoekse Waard was toen nog één eiland met Putten), later zouden zij hun hoofdzetel verhuizen naar Geervliet.
In 1216 is Jan I de eerste Heer van Putten. In aanvang omvat de Heerlijkheid Putten, het huidige Spijkenisse & Hekelingen, Geervliet, Simonshaven en Biert & aan de overzijde van de Maas hadden zij ook zeggenschap over Poortugaal en omgeving. Door de loop van de jaren wisten zij dit gebied uit te breiden naar het volledige huidige gemeentes Bernisse & Spijkenisse, Hoekse Waard maar ook het huidige Rotterdam Zuid en grote delen van Flakkee.
Van 1216 tot 1459 bleef het gebied in de bezit van de familie van de Heren van Putten. In 1459 overleed Jacob van Gaasbeek kinderloos en werd hij de laatste Heer van Putten uit de familie. De Heerlijkheid verviel hiermee naar de grafelijkheid van Filips II Hertog van Bourgondië. Dit duurde tot 1581, daarna ging de Heerlijkheid over in de Staten van Holland.
Behalve het familie wapen dat voortleeft als het wapen van de Gemeente Spijkenisse is er niet veel tastbaars meer terug te vinden in het gebied van de eens zo machtige Heren van Putten. De heer Nicolaas III van Putten en Strijen liet tussen 1304 en 1311 een kasteel bouwen “Slot Valckesteyn” in Poortugaal. Dit prachtige en grote kasteel is helaas in 1827 gesloopt. Ook het kasteel in de “hoofdstad” Geervliet is gesloopt in 1819. Het meest tastbare wat er over is zijn de polders, de grond waarop wij nu wonen in Spijkenisse. Met goedkeuring van de Heren van Putten zijn namelijk de meeste polders bedijkt, drooggelegd enz.
ZEGEL RIDDER NICOLAAS I VAN PUTTEN UIT 1241
ZEGEL NICOLAAS III VAN PUTTEN
Tolhuis bij de Veerpont Hekelingen
Vroeger heeft er bij het veerpont tussen Hekelingen en Nieuw-Beijerland een zogenaamd tolhuis gestaan. Hiervan kan ik echter vrijwel geen foto’s vinden, het originele gebouw is volgens oude papieren van “De Penningmeester van de zandvoetpaden in het Land van Voorne en de Besturen van De Grindwet Brielle – Nieuwe-Beijerlandse Veer en De Tertaire Weg 65” uit 1849-1850. Tevens heb ik op de site van Piershil twee foto’s gevonden uit 1940. In het Tolhuis konden mensen wat eten en drinken terwijl zij op de veerpont aan het wachten waren. Zijn er mensen die meer informatie of foto’s hebben over dit tolhuis? Ik weet ook niet precies tot wanneer het er gestaan heeft, maar er heeft later ook nog een cafe in gezeten.
TOLHUIS HEKELINGEN 1940. BRON: PIERSHIL.COM
TOLHUIS HEKELINGEN 1940. BRON: PIERSHIL.COM
Het Plan 2000+ uit de jaren ’60
Toen de wederopbouw na de tweede wereldoorlog redelijk voldaan was begon men de ogen weer op de toekomst te richten. Volgens de experts zou Nederland in het jaar 2000 uitgegroeid zijn tot meer dan 18 miljoen inwoners en deze inwoners zouden een grote mate van welvaart hebben. Om al deze mensen te huisvesten en werk te bieden moest er gezocht worden naar manieren om de woongebieden en werkgebieden flink uit te breiden. Dit werd het nogal megalomane Plan2000+. Dit plan is nooit uitgevoerd en stootte vanaf dag 1 op een enorme tegenstand, maar als het was uitgevoerd had Voorne-Putten en daarmee alle dorpen en steden erop, alsook Hoekse Waard en Goeree Overflakkee voorgoed totaal veranderd geweest.
Plan 2000+ voorzag in het uitbreiden van de haven op Voorne-Putten. Hierbij zou geheel Voorne-Putten afgegraven worden alsook een deel van de Hoekse Waard. Om deze dan gigantische haven goed te ontsluiten zou er een ingenieus stelsel met metro’s en snelwegen aangelegd worden alsook twee extra vliegvelden. Eén vliegveld zou tussen Brielle en Rozenburg moeten komen, de andere op de Hoekse Waard tegenover Moerdijk. Ook de Maasvlakte zou veel groter worden, dan hoe we hem nu kennen. De gehele kust van Voorne-Putten zou worden opgespoten, waarbij zowel Rockanje als Oostvoorne niet meer aan zee zouden liggen, maar aan de haven!
Het probleem met dit plan was dat er al was besloten om zowel Spijkenisse als Hellevoetsluis uit te laten groeien tot steden met tussen de 100.000 en 150.000 inwoners. Als dit zou gebeuren dan zou de uitbreiding niet meer mogelijk zijn van de haven. In het Plan2000+ werd er daarom een nieuwe stad voorzien “Grevelingenstad” op Goeree Overflakkee met 500.000 inwoners, dit moest ondervangen dat zowel Hellevoetsluis als Spijkenisse slechts dorpjes zouden blijven en geen nieuwe inwoners zouden kunnen huisvesten.
HET MEGA PLAN200+ UIT 1969
Ondanks dat het plan, in het huidige tijdsbeeld volslagen idioot is, was het plan ontwikkeld in een periode direct na de wederopbouw, toen alles in het kader stond van expansie en economische groei. Vanuit die gedachte had de ambtelijk top in Rotterdam het plan doorgezet, met als belangrijkste inzet de groei van de haven, daarbij geen rekening houdend met het feit dat de publieke opinie alsook een groot deel van de Gemeentelijke Raden verschoven was en de met expansie meekomende overlast zwaarder was gaan wegen.
Terug kijken is natuurlijk altijd de beste wijsheid, maar van de gigantische havenuitbreiding is uiteindelijk alleen de Maasvlakte aangelegd en na 20 jaar overleg in 2013 de Maasvlakte 2. Leefbaarheid blijft op Voorne-Putten een moeilijke issue, met de havens en industrie zo dichtbij is het zaak de stukken natuur en rust die er bestaan op Voorne-Putten te behouden en te beschermen. Het feit dat een dusdanig plan kan ontstaan, kan worden gedragen door de ambtelijk top is en blijft een waarschuwing dat we als inwoners van Spijkenisse en Voorne-Putten niet iets als “onmogelijk” moeten beschouwen. Vele denken, het zal wel los lopen met de monumenten, de leefbaarheid of dat park, maar voor je het weet ligt er een nieuw plan 2000 op tafel.
MAASVLAKTE 2
Spijkenisse Tweede Wereldoorlog
Spijkenisse is in de Tweede Wereldoorlog nog maar een klein dorpje met zo’n 2500 inwoners. Spijkenisse ligt daarnaast wat verder van de grens met Duitsland en andere strategische objecten, toch heeft ook Spijkenisse het tijdens de oorlog en er vlak na heel zwaar. Triest diepte punt is dat het enige joodse gezin dat in Spijkenisse woont, de familie Levie, aan de Voorstraat in 1942 door de Duitse bezetter gedeporteerd word. Hier tegenover staat het verhaal van het joodse meisje Mirjam Cohen dat in Spijkenisse was ondergedoken met de naam Marietje Barendse en de oorlog in Spijkenisse heeft doorgebracht en overleefd.
Op de Gemeentelijke Begraafplaats in Spijkenisse, aan de Vredehofstraat, liggen twee vliegeniers van de Auxiliary Air Force begraven. Pilot Officer M.H. Anderson en Leading Aircraftman H.C.W. Hawkins sneuvelden op 10 mei 1940 toen zij, als onderdeel van B fleet van het 600 City of London Squadron, de Duitse troepen op het veroverde vliegveld Waalhaven wilden aanvallen. De zes Bristol Blenheim F1 vliegtuigen van het 600 Squadron werden tijdens hun aanval onderschept door Duitse jagers. Vijf Britse vliegtuigen werden neergehaald, waarbij zeven mannen omkwamen. Naast de twee RAF graven ligt het graf van Sergeant Arie Diederik, 1 van de 2 soldaten die sneuvelde aan Nederlandse zijde bij de gevechten om de Spijkenisserbrug.
RAF GRAVEN AAN DE VREDEHOFSTRAAT
Op 10 mei 1940 werd ook de Spijkenisserbrug beveiligd door Nederlandse soldaten. De Duitse bezetter wilde de strategische Spijkenisserbrug snel innemen. omdat de brug de enige vaste verbinding was voor Voorne-Putten met IJsselmonde. In de vroege ochtend van 10 mei gingen de Nederlandse soldaten in hun schuttersputjes rondom de Spijkenisserbrug. Hier zouden zij blijven zitten tot 12 mei toen de Duitse soldaten aan de Hoogvlietse zijde verschenen. Het begon langzaam, maar daarna barstte hevige gevechten uit rondom de brug, waarbij de eerste 2 burgers geraakt worden. Tijdens het gevecht word de boerderij van de familie Dekker (naast de brug, Pleun Dekker was boer en veerman) geraakt door een Duitse mortier en vliegt in de brand. De familie vlucht onder de kogels naar het dorp, de boerderij brand tot de grond toe af. In 1942 gingen zij in een nieuwe boerderij wonen die echter op 5 maart 1945 door een Engelse bom geraakt word! De boerderij word in de jaren erna weer bewoonbaar gemaakt. Na de overgave word de brug permanent bewaakt door Duitse soldaten, tevens werden er bunkers (laatste gesloopt in 1985) en versperringen geplaatst. Als de geallieerde namelijk op Voorne-Putten een landing zouden inzetten, zouden zij de Spijkenisserbrug nodig hebben om richting Rotterdam door te stoten. Omdat de brug permanent bewaakt werd betekende dit ook dat er Duitse soldaten ingekwartierd moesten worden in Spijkenisse.
Op 26 juli 1940, nog redelijk aan het begin van de oorlog voor Nederland, vliegen 9 bommenwerpers van het type Whitley Mk V van 102 Sqdn. van het Engelse vliegveld Driffield in Yorkshire richting Duitsland. Door de dichte mist moeten ze echter met de bommen terugkeren richting Engeland. Whitley N1377, rompcode DY-B word te 1.30 uur ‘s nachts gedwongen een noodlanding te maken wegens benzinegebrek in de polder “De Nieuwe Uitslag van Putten”,vlakbij Papendijk. Er word ook op het vliegtuig geschoten, maar de bemanning overleefd de noodlanding. De piloot F/Lt. R.F. Beauclair, de 2e piloot F/Lt. J.C.W. Bushell, de waarnemer Sgt. E.A. Galloway, de luchtschutter Sgt. C. Wood en de telegrafist Sgt. K.J. Read worden allen door de Duitsers gevangen genomen.
(foto’s Studiegroep Luchtoorlog)
WHITLEY MK V VAN 102 SQDN NEERGESTORT IN HEKELINGEN NA EEN NOODLANDING
WHITLEY MK V VAN 102 SQDN NEERGESTORT TE HEKELINGEN
In de nacht van 7 op 8 oktober 1941 is het weer raak boven Spijkenisse, een Short Stirling bommenwerper, no.6091 van de 7th Squadron R.A.F. Bomber Command word boven Spijkenisse neergeschoten omstreeks 00:50. Het achterste gedeelte stort neer op een boerderij aan de Welplaat en het voorste gedeelte met bemanning stort neer in Spijkenisse aan het einde van de Meeldijk. De 6 bemanningsleden: Sgt. M.S. Jacobs, 2e piloot, Sgt. B. Wallwork, navigator, Sgt. E. Johnstone, radiotele-grafist, Sgt. E. Brooks, neusschutter, Sgt. C.H. Chesman, staartschutter en Sgt. C. Walton, mecanicien komen om het leven. De piloot, Sgt J.W. Morris is nooit teruggevonden en staat dus vermeld bij de RAF als MIA (Missing In Action). Het wrak van deze bommenwerper word pas in 1976 door twee kinderen teruggevonden en is verwerkt in het monument dat op deze exacte locatie staat. Het monument heeft zijn propeller in V-formatie gericht op de thuisbasis en bevat de tekst “verwrongen maar niet verslagen”.
SPIJKENISSE RAF MONUMENT
Toen in 1944 Antwerpen al bevrijd werd kwam de strijd steeds dichterbij Spijkenisse te liggen. In Pernis werden V-1 lanceerinstallaties gebouwd, met als doel vanaf daar de V-1 te lanceren richting de geallieerde troepen in België. De V-1 stond echter niet bekend om zijn nauwkeurigheid en Spijkenisse is een aantal keren getroffen door de raketten. Een aantal van deze raketten ontplofte niet en bleven er tot in de jaren ’80 liggen, waarna ze onklaar gemaakt moesten worden.
V1 AAN DE SCHUDDEBEURSDIJK SPIJKENISSE 31 AUGUSTUS 1982
Als de bevrijding dan eindelijk in zicht begint te komen breekt er in Spijkenisse een tyfusepidemie uit. Door slecht drinkwater en besmet water uit het Spui en de Oude-Maas raken 200 mensen besmet en 20 hiervan overlijden. Spijkenisse word door de bevrijder daarom direct in quarantaine gezet, in tegenstelling tot Hekelingen waar de bevrijding direct gevierd word, kan dit in Spijkenisse pas op 7 juli 1945.
HERDENKINGSBORD UITGEREIKT AAN ALLE VERPLEEGKUNDIGEN DIE HULP VERLEENDEN TIJDENS DE TYFUSEPIDEMIE
Zo gebeurde er in het kleine dorpje Spijkenisse in de oorlogstijd nog veel meer. Ik zal hier later nog meer over schrijven. Wil je meer oorlogsverhalen uit Spijkenisse lezen dan is het boekje “Oorlogsverhalen uit Spijkenisse” een aanrader.
Wolvenpolder 1, De Wolvenstee
Eerder al schreef ik over boederij “Wolvenstee” en dat de naam niets met het dier de wolf te maken heeft, maar met Reijnier de Wolff, die hier onder andere de zomerkade liet versterken tot een winterdijk en de naam Kerkhofspolder veranderde in Wolvenpolder. Reijnier de Wolf liet hier ook op een terp de eerste boerderij bouwen, een flink grote. Welk jaartal dit precies was is niet duidelijk. De Oude- en Nieuwe Uitslag van Putten is in 1619 voorzien van kades, ergens daarna is de eerste boerderij gebouwd. Deze boerderij heeft er tot 1928 gestaan voor hij werd afgebroken en zag er heel anders uit dan de huidige boerderij met een smal klein woongedeelte voor de stal. In 1903 kwam de boerderij in het bezit van de familie Noordermeer.
BOERDERIJ WOLVENSTEE IN 1926
BINNENPLAATS VAN BOEDERIJ WOLVENSTEE
In de stoomtram
Een ritje in de stoomtram. Dit filmpje moet nog van voor 1933 zijn geweest, want bij de passage over de Spijkenisserbrug zijn de wachttorentjes nog te zien bij het draai gedeelte. De Spijkenisserbrug werd in 1933 verbouwd van draaibrug naar hefbrug.
Gemaal “De Vooruitgang” Spijkenisse
Het oudste nog in gebruik zijnde gemaal van Voorne-Putten (en mogelijk de wijdere omgeving) uit 1878 word op dit moment flink gerenoveerd. Deze renovatie is ingrijpender dan ik in eerste instantie had begrepen. Waar ik eerst dacht dat het om een simpele renovatie ging, blijkt deze niet alleen te bestaan uit het vervangen van bijvoorbeeld het kroosrek en de persleidingen blijkt het ook te gaan om het vervangen van alle elektra, de oprit en een volledige bouwkundige renovatie.
Op het projectblad van de Hollandse Delta staat nu te lezen dat het pand GEEN monument is, maar er bij de bouwkundige renovatie rekening gehouden word met het karakter van het oude gebouw. Letterlijk staat er “Hollandse Delta houdt bij de renovatie van ‘De Vooruitgang’ rekening met het verleden en met de toekomst van het gemaal.” De karakteristieke gevelstenen en kozijnen zullen blijven bestaan en waar nodig worden kapotte gevelstenen vervangen door gelijkende stenen en de straatstenen worden hergebruikt. Dit is natuurlijk fantastisch nieuws en goed beslist van de Hollandse Delta. Het is goed te merken dat er ook nog overheidsinstanties zijn die respect hebben voor deze zeer oude gebouwen.
Door deze renovatie kan het gebouw en het gemaal er weer 50 jaar tegenaan.
RENOVATIE GEMAAL DE VOORUITGANG IN VOLLE GANG
De Metro in Spijkenisse
Toen op 14 februari 1966 de laatste streektram verdween uit Spijkenisse (en Nederland) namelijk de lijn Spijkenisse – Hellevoetsluis (eerder was de lijn naar Oostvoorne en Rotterdam al opgeheven), moest er een alternatief komen. Aanvankelijk werd dit gedaan met de bus en de auto, maar vooral voor de connectie met Rotterdam was dit niet afdoende. Het zou echter nog tot 1985 duren voordat er een echt alternatief zou komen voor de tram, namelijk de metrolijn naar Rotterdam.
In Rotterdam werd op 9 februari 1968 de eerste metrolijn geopend van Rotterdam Centraal naar Rotterdam Zuidplein. In 1970 werd de lijn doorgetrokken naar Slinge en in 1974 werd de lijn doorgetrokken tot aan Hoogvliet. Vervolgens heeft het tot 1985 geduurd voor de lijn, onder de Oude Maas door verlengd werd tot aan Spijkenisse Akkers., met als tussenliggende stations Spijkenisse Centrum en Spijkenisse Heemraadlaan.
Het station De Akkers werd geopend op 25 april 1985. Achter station De Akkers ligt 500m uitloop spoor en rangeerterrein voor de metro’s, tevens is achter dit uitloopt spoor vrije ruimte gebleven in verband met een mogelijke verlenging naar Hellevoetsluis.
De opening van het metrostation in Spijkenisse en het eerst ritje over de metrobaan:
Het metrostation Spijkenisse Centrum heeft in 1986 de Nationale Staalprijs gewonnen. De metro heeft uiteindelijk Spijkenisse een alternatief geboden voor het nemen van de auto als men richting Rotterdam voor werk of voor de winkels. Met de huidige uitbreidingen kan op het metrospoor met 1 keer overstappen niet alleen Rotterdam worden bereikt, maar ook Den Haag Centraal.
RET METRO’S OP STATION DE AKKERS
Artikel Weekkrant De Botlek
Weekkrant De Botlek besteed aandacht aan mijn artikel over de Gemeente Spijkenisse die u voorliegt over de monumentale panden in Spijkenisse. Het gehele artikel kunt u lezen op de website van De Botlek.
Volgens de woordvoerder van de Gemeente gaan mijn woorden dat de Gemeente Spijkenisse liegt wat te ver. In hetzelfde artikel word echter wel toegegeven dat Pand Geldtelder inderdaad gesloopt word, de schuur van Boerderij Versteeg gesloopt word en dat op het Noordeinde alleen de gevels van de historische pandjes blijven bestaan ook dat er geen Gemeentelijke monumentenlijst is, is juist. Waarin gaan mijn woorden dan te ver?
Boerderij Versteeg word appartementen complex
Nog niet zolang geleden schreven we over het nieuwe initiatief voor Boerderij Versteeg aan de Stationsstraat 8, lees dat stuk in deze blogpost hier. De boerderij uit 1883 zou eerst een zorgcomplex worden, maar dat is afgeketst, het idee was nu om er starterwoningen en studio’s in de maken, in totaal 19 stuks. Dit voorstel lijkt het nu gehaald te hebben en de sloop van de schuur is inmiddels begonnen. Deze moet opnieuw opgebouwd worden naar moderne maatstaven. Het huis moet gerenoveerd worden. De presentatie van Ziggurat is hier te downloaden.
De boerderij uit 1883 blijft op deze manier behouden, maar wel in geheel nieuwe stijl. Ik ben erg benieuwd naar jullie mening of dit volgens jullie de beste oplossing is? Ik ben er zelf nog niet over uit, maar ik ben wel positief dat er in ieder geval 1 oud monumentaalwaardig pand behouden blijft voor de toekomst.
Stoomtram in Spijkenisse
Lang voordat iedereen met de auto overal naar toe kon en nog veel langer geleden dan nu dat je “even de metro” kan nemen reden er stoomstrams door Spijkenisse. Er waren drie lijnen die Rotterdam met Voorne-Putten verbonden de eerste liep van Rotterdam naar Spijkenisse en vanuit Spijkenisse kon er overgestapt worden op de tramlijn naar het strand van Oostvoorne of op de lijn naar Hellevoetsluis die aansloot op het veer naar Middelharnis. In tegenstelling tot tegenwoordig waarbij trams ingezet worden voor stadsverkeer waren deze trams “streektrams” en behalve passagiers werd er ook vracht vervoerd in de trams. De RTM (Rotterdamsche Tramweg Maatschappij) was het bedrijf dat de tramlijnen exploiteerde. De minder vrolijke kant van de tramlijn was de bijnaam van de tram “‘t Moordernaartje” vanwege het feit dat er nogal eens iemand werd aangereden als hij door de drukke gebieden reed, waarbij het spoor en overgangen toentertijd nog geheel onbeveiligd waren.
Rotterdam – Spijkenisse
Toen de Spijkenisserbrug in 1903 eenmaal gebouwd was werd vrij snel erna in 1904 ook de eerste tramlijn geopend op 1 oktober Rotterdam – Spijkenisse. Deze lijn startte niet zoals tegenwoordig de metro op het Centraal Station in Rotterdam, maar vanuit station Rotterdam Rosestraat op de Kop van Zuid. De lijn richting Spijkenisse volgde vervolgens vrijwel geheel de route waar tegenwoordig de Groene Kruisweg loopt en voor een groot deel ook de huidige metrolijn. Alleen in Rotterdam verschilde het traject wel, de tram draaide via de oostzijde om Pendrecht en Oud-Charlois, dicht langs de Waalhaven en langs de Maashaven, waarbij metro tegenwoordig aan de Westzijde gaat en naar Slinge en Zuidplein.
STOOMTRAM ROTTERDAM-SPIJKENISSE 1904-1965
De lijn werd uiteindelijk in 1965 als 1 van de allerlaatste streektrams in Nederland opgeheven door de RTM. In Spijkenisse is er helaas niet veel meer wat aan de ze tramlijn doet denken behalve dat op de plek waar vroeger het tramstation stond nu nog de “Stationsstraat” ligt (dit is waar tegenwoordig oa het pand van de Rabobank staat). Het fietspad wat nu vanaf de oude Spijkenisserbrug loopt naar de Rabobank, ligt in het spoor van de vroegere tram. In Hoogvliet staat het stationsgebouw er nog net voorbij de kruising van de Groene Kruisweg met de Aveling.
Spijkenisse – Hellevoetsluis
Op 1 november 1905 werd de tweede tramlijn geopend op Voorne-Putten van station Spijkenisse (Stationsstraat) naar Hellevoetsluis. Het traject liep daarbij langs Zuidland en Oudenhoorn. Deze tram bood een aansluiting op het RTM veer naar Middelharnis en werd als allerlaatste streektram lijn in Nederland gesloten op 14 februari 1966.
STOOMTRAM SPIJKENISSE-HELLEVOETSLUIS 1905-1966
Het is redelijk makkelijk om tegenwoordig nog deze lijn te volgen, vrijwel over het gehele traject lig namelijk tegenwoordig een fietspad, in Spijkenisse fiets je over de Rietbroekweg, dit is de voormalige trambaan. Deze weg brengt je door Biert langs de noordkant van het oude Zuidland en kom je bij de straat “het perron”. Het Perron loopt via de nieuwbouwwijk aan de westzijde Zuidland weer uit en vervolgt zijn weg rechtdoor naar Oudenhoorn en passeert dit dorpje aan de noordzijde. Daarna komt het fietspad Hellevoetsluis binnen in de wijk “De Kooistee” het is daar makkelijk herkenbaar aan de naam “trambaanpad”.Het spoor eindigd daar vervolgens in winkelcentrum Strytse Hoeck.
Spijkenisse – Oostvoorne
Als laatste werd de tramlijn van Spijkenisse naar Oostvoorne geopend op 1 september 1906. Deze streektram zal voor menig persoon vroeger de favoriet geweest zijn aangezien hij eindige in Oostvoorne aan het strand. Voor de lokale economie betekende deze tram een flinke boost, aangezien het dagjesmensen vanuit de hele regio de mogelijkheid gaf daar te komen recreëren. De lijn ligt in het verlengde van de Rotterdam – Spijkenisse lijn en is nu nog te volgen via de Groene Kruisweg (N218) in Brielle is ook tegenwoordig het stationsgebouw nog prominent aanwezig. De stoomtramlijn naar Oostvoorne werd als 1 van de allerlaatste in Nederland gesloten op 23 september 1965.
TRAMLIJN SPIJKENISSE_OOSTVOORNE 1906-1965
Via de Facebook groep “Spijkenisse vroeger en nu” kwam ik onderstaand filmpje tegen, de reis met het trammetje van Rotterdam naar het strand in Oostvoorne in 1928. Let er ook even op hoe mensen vroeger in 3-delig pak en stropdas naar het strand gingen.
Spijkenisser bedrijf Spijkstaal: geschiedenis
Wat een stad mooi maakt naast haar gebouwen en natuur zijn de mensen en bedrijven die verbonden zijn aan de stad. In mijn ogen toch wel het meest legendarische bedrijf verbonden aan de naam van Spijkenisse is het bedrijf “Spijkstaal”. Spijkstaal was voorheen zelfs zeer prominent naast de kerk gevestigd en dus onmisbaar voor iedereen.
Het bedrijf werd in 1938 opgericht door dorpssmid Gerrit Neuteboom hij produceerde eerst landbouw wagens voor zware lasten, maar werd pas echt bekend en legendarisch met de elektrische SRV wagen. Met het succes van de SRV wagen kwamen steeds meer aanvragen vanuit verschillende hoeken, de elektrische motor bleek ideaal voor omstandigheden waar lawaai of uitlaatgassen teruggedrongen moet worden. Vele Spijkstaal voertuigen zien we terug in attractieparken, dierentuinen en oplucht musea in binnen- en buitenland, we hebben ze allemaal denk ik wel zien rijden. Spijkstaal is jarenlang gevestigd geweest direct naast de Dorpskerk van Spijkenisse in het centrum en had daarmee een zeer prominente niet te missen plaats in de stad. Spijkstaal heeft echter begin 21ste eeuw plaats moeten maken voor de naar het bedrijfvernoemde woonwijk “Staalmeesters” en is zelf verhuisd naar het bedrijvenpark Halfweg. In de woonwijk Staalmeesters staat nog een grote, stalen oude drukpers afkomstig van Spijkstaal als aandenken.
Heeft u meer informatie of leuke oude foto’s van dit 100% echte Spijkenisserbedrijf, dan hoor ik het natuurlijk graag en vul ik de informatie verder aan.
SPIJKSTAAL ADVERTENTIE UIT JANUARI 1953
BEZORGBUS VAN BAKKERIJ HUS UIT 1960
Bovenstaande afbeeldingen gevonden via Conam – Contactgroep Automobiel en Motorrijwielhistorie
SPIJKSTAAL SRV-WAGEN
SPIJKSTAAL 1500 UIT 1971
De Gemeente Spijkenisse liegt u voor
Het is vijf voor twaalf voor de oude historische panden in Spijkenisse, het merendeel is in een erbarmelijk staat en wacht op de sloopkogel als er niet snel ingegrepen word, maar niet zomaar ingrijpen door het verkopen aan ontwikkelaars of andere bedrijven die puur uit zijn op het snel slopen van historische panden en deze te vervangen door moderne appartementen complexen, maar door ze te beschermen met een monumentale status, de gemeente, investeerders etc daarmee ook de verplichting te geven deze panden te onderhouden.
Hoe staat de Gemeente Spijkenisse hierin?
De gemeente heeft helaas geen enkele interesse gehad in het oude verhaal van Spijkenisse over de afgelopen jaren. Zij willen u dit echter wel doen geloven op hun website “Monumenten in Spijkenisse” er word ook de volgende tekst gebruikt “In Spijkenisse staan 5 Rijksmonumenten. Daarnaast kent de stad tientallen monumentale gebouwen.”. Mooie woorden, indrukwekkend zelfs, tientallen monumentale gebouwen zelfs. De waarheid is echter anders, op de pagina monumenten in Spijkenisse, word gesproken over bv Dorpskerk Hekelingen en het Gemaal de Leeuw van Putten, deze gebouwen zijn echter geheel geen monumenten. In Spijkenisse zijn slechts 5 officiële rijksmonumenten en geen enkel gemeentelijk monument. De gemeente weigert namelijk vanwege de zogenaamde kosten een gemeentelijke monumentenlijst op te stellen (een bibliotheek en theater van gezamenlijk zo’n 40 miljoen is echter geen probleem). Toch wil de gemeente wel graag pronken op haar website met tientallen monumentale panden! In mijn ogen een klinkklare leugen en verdoezeling van een grimmige waarheid!
REGISTER RIJKSMONUMENTEN
De waarheid achter de monumentale panden in Spijkenisse?
In deze alinea ziet u de waarheid achter de tientallen monumentale panden van Spijkenisse. Zoals het eerste voorbeeld, misschien wel het meest schandalige, de huidige staat van het Noordeinde, de bakermat van Spijkenisse samen met de Voorstraat. Een handje vol huisjes vinden we hier nog uit de periode half 1800. Tevens staat aan het einde van het Noordeinde de Molen en het Gemaal de Leeuw van Putten.
Dit is het Noordeinde, de panden zijn verkocht aan een aannemer, die er hier iets mee gaat doen. Het vervelende is wel, omdat zowel de pandjes als het straatgezicht niet beschermd zijn, kan de aannemer in principe naar hartenlust zijn gang gaan. Helaas weet ik (nog) niet precies wat de bedoeling is van de aannemer, maar het gerucht gaat dat de panden gesloopt worden op de gevel na, zodat in ieder geval de geveltjes behouden blijven. Het is te hopen dat dit zo is, want al sinds de jaren ’80 word het Noordeinde vervuilt met niet passende architectuur en recentelijk zijn ter hoogte van de molen ook de historische kolenschuren gesloopt (zogenaamd ivm brandgevaar tijdens oud-nieuw, deze panden stonden hier echter al zo’n 130 oud & nieuws).
Een ander prachtig “monumentaal pand” in Spijkenisse aan de Vredehofstraat, een van de weinige panden van voor 1900 die buiten het Noordeinde of de Voorstraat staat (vermoedelijke bouw 1886), dusdanig lang aan zijn lot overgelaten dat het inmiddels dusdanig verpauperd is dat er niets meer mee gedaan kan worden en dus gesloopt moet worden. Het pand is geheel toevallig door gemeente verkocht aan een ondernemer, die het nu gaat slopen, ook zijn de ernaast gelegen oude panden gesloopt en staat er nieuwbouw gepland op deze locatie. Eigendom geweest van een gerespecteerd inwoner van Spijkenisse werkzaam als vlasboer en wethouder van Spijkenisse naast verschillende maatschappelijke taken.
Natuurlijk in dit rijtje ook boerderij Versteeg, de oude stadsboerderij uit 1883, leeg en verlaten, verschillende initiatieven hebben het tot zover nog niet weten te redden. Op dit moment ligt er een nieuw voorstel om het woonhuis te renoveren en de stal te slopen en opnieuw op te bouwen met appartementen erin. Het is dus nog afwachten wat er gaat gebeuren met deze prachtige boerderij. Voorlopig zullen we echter nog niet verlost zijn van de trieste staat waarin deze boerderij verkeerd.
Bovenstaand, dat is de waarheid rondom onze monumentale panden in Spijkenisse! Het merendeel van onze monumentale panden is ons reeds ontvallen en komen nooit meer terug, zoals grootse agrarische panden, Drogendijk 7 uit 1897, familie Braat (nu een grasveld zonder bestemming), Drogendijk 5 uit +/- 1890, afgebrand en nu locatie van de scouting, maar ook kleinere significante gebouwtjes zoals de kolenschuren uit 1880 de laatste historische industriële gebouwen van Spijkenisse (nu grasveld zonder bestemming), oude tramstation Spijkenisse enz. enz. , maar de gemeente blijft mooie verhalen vertellen. Ik hoop dat u, met mij deze mooie verhalen inmiddels niet meer geloofd en ze ziet voor wat ze waard zijn, niets! Als Spijkenisse een levendige, boeiende en bruisende gemeente wil zijn horen deze oude gebouwen bij haar verleden en zonder verleden heeft geen enkele stad een boeiend heden! Vergis u niet, Spijkenisse is een van de oudere plaatsen in Nederland, maar ook 1 met de minste monumenten, tellen we nieuwe gemeentes zoals Lelystad en Dronten niet mee, met beide 1 monument is Spijkenisse waarschijnlijk zelfs de stad met minste monumenten van allemaal. Vaak word onze geschiedenis als groeigemeente aangewezen als de boosdoener en voor een deel is dat ook wel waar, kijken we echter naar bv Barendrecht, dan zien we dat er daar 20 rijksmonumenten zijn, kijken we naar Zoetermeer dan zien we 16 rijksmonumenten, Duiven 12 rijksmonumenten, kortom verwijzen naar aanwijzing als groeigemeente is een slap excuus. Bovenstaand zijn alleen de rijksmonumenten, Zoetermeer heeft bijvoorbeeld ook nog eens 118 gemeentelijke monumenten (!!) .
De Gemeente Spijkenisse word momenteel helaas aangestuurd door een bestuur dat geen enkel interesse heeft in oude panden of historisch besef, het is te hopen dat het samenvoegen met de Gemeente Bernisse een oplossing gaat bieden. Bernisse beschikt over 95 rijksmonumenten en 99 gemeentelijke monumenten , “grote broer” Spijkenisse dus helaas slechts 5. Voor een lijstje met welke panden ik vind dat er in ieder geval direct op de gemeentelijke lijst moeten (nadat deze officieel word vastgesteld) zie mijn pagina “monumenten“.
Bewoners van Spijkenisse word alstublieft wakker en laat deze stad niet haar hart ontnomen laten worden! Wat vind u van deze situatie?
Boerderij “De Ruyterstee” – Deel 2
KORTE SCHENKELDIJK 4, DE RUYTERSTEE, MET DE FAMILIE HOORWEG VOOR DE BOERDERIJ
KORTE SCHENKELDIJK 4, DE RUYTERSTEE
FAMILIE HOORWEG IN 1907
Eerder schreef ik al een kort stukje over Boerderij De Ruyterstee aan de Korte Schenkeldijk 4. Dat artikel kun je hier vinden. Nu heb ik echter wat nieuwe informatie gevonden over deze prachtige boerderij. Op deze locatie word voor het eerst melding gemaakt van een boerderij op een kaart uit 1580, waarbij de boerderij eigendom is van Jan Daems zoon. Hoe lang die boerderij er dan al precies staat is niet bekend, wel dat die boerderij in 1620 vervangen word door een nieuwe boerderij. Van deze boerderij is nu alleen nog de kruisgewelf kelder over die ook is aangemerkt als rijksmonument. Over de periode tussen 1620 en 1720 is niet veel bekend, maar in 1720 woont er inmiddels de familie Hoorweg (dan nog geschreven als Horewegh). Deze familie heeft tot aan het einde van de 20ste eeuw de boerderij in bezit gehad, voordat hij werd verkocht. In de schuur van de boerderij heeft een latere eigenaar een molenmakerij gehad. Momenteel staat deze prachtige boerderij te koop voor wie er interesse in heeft: 400m2 woon oppervlakte en 2720m2 grond voor 1,5 miljoen euro: zie hier. Het huidige woonhuis is volgens de steen boven de deur gebouwd in 1859.
Waarom er voor de naam De Ruyterstee gekozen is, is niet helemaal duidelijk, er lijkt geen direct verband met familie namen, maar de naam komt wel terug in alle overleveringen.
Boerderij “Saarloos” Westdijk 15 – deel 2
Eindelijk meer informatie gevonden over de boerderij aan de Westdijk 15 in Hekelingen, zie hier de voorgaande post over de Westdijk 15 van Saarloos. De huidige boerderij aan de Westdijk 15 is gebouwd in 1925, maar daarvoor stond er op deze locatie ook al een boerderij (sectie A45), eerste eigenaar van de originele boerderij aan de Westdijk 15 is Eeuwout Hendriksz. Mastenbroek, dit is omstreeks 1689. De boerderij zal een ruime 100 jaar in de familie Mastenbroek blijven, tot deze door Iemand Mastenbroek word verkocht aan Izaacs Vermaat, die de boerderij koopt voor zijn dochter Henderina Vermaat en Arij Saarloos (de latere bewoner van de monumentale boerderij Bouwlust-Zeldenrust). Zij krijgen samen 16 kinderen en de oudste zoon Leendert Saarloos neemt de boerderij over van zijn ouders. Zo komt de boerderij definitief in de Saarloos familie. De volgende eigenaar is oudste zoon Arie Saarloos (zie foto).
DE VOORGANGER VAN DE HUIDIGE WESTDIJK 15 BOERDERIJ SAARLOOS. LINKS ARIE SAARLOOS, RECHTS DE KNECHT.
Om het ingewikkeld te maken, krijgt Arie weer een zoon Leendert Saarloos (Arij-Leendert-Arie-Leendert, snap u het nog?) Leendert laat de huidige boerderij aan de Westdijk 15 bouwen. Leendert Saarloos was een absoluut groot grond bezitter met maar liefst 140ha aan grond (1,4miljoen m2). Leendert had ook vele maatschappelijke functies in de omgeving zoals in 1919 bestuurslid van de polder Oud-Schuddebeurs en 1927 voorzitter, in 1921 word hij hoogingeland van het hoogheemraadschap Putten, in 1932 hoogheemraad en in 1944 word hij Dijkgraaf hoogheemraadschap Putten tot het in 1954 word opgeheven. U voelt het al aankomen, de oudste zoon Arie (!!) neemt de boerderij over, zijn moeder (dan weduwe) woont tot 1993 bij hem in, het bedrijf heeft dan nog zo’n 60ha bedrijfsgrond. De huidige eigenaar, Leendert (hoe kan het ook anders) krijgt als 2de kind een zoon in 1997, genaamd Arie, die de volgende generatie word. Prachtige geschiedenis van een typisch Hekelingse familie die traditie getrouw reeds sinds 1793 de namen van vader op oudste zoon doorgeven.
Geschiedenis van het dorp Hekelingen
Hekelingen is een van de oudste dorpen op het eiland Voorne-Putten met verschillende opgravingen die duidelijk maken dat reeds 3000 jaar geleden de eerste mensen zich in het gebied van het huidige Hekelingen hebben gevestigd. Bewoners uit de “Vlaardingen-cultuur” en “Klokbekerperiode” uit de Romeinse tijd is zelfs een grafveld gevonden met enkele crematie plekken. De ontstaansgeschiedenis van Hekelingen ging echter niet alleen over rozen, want door verschillende overstromingen moesten de bewoners regelmatig het gebied ook weer verlaten. De eerste documentatie waarin de naam “Hekelinge” word genoemd stamt uit 1322.
Tot 1966 heeft Hekelingen een zelfstandige gemeente gevormd. Hekelingen deelde wel de Schout en later Burgemeester met Spijkenisse sinds 1817. Ook van 1717 tot 1770 deelde Spijkenisse de Schout. De eerste waren de gebroeders Frans en Rochus Villerius die beurtelings Schout waren van 1717 tot 1770. Zij waren officieel Schout van Hekelingen & Vriesland alsook van Spijkenisse & Braband. Na 1770 heeft Hekelingen tot 1817 een eigen Schout gehad voor Hekelingen en Vriesland, dit waren achtereenvolgend: J.A. Hoogendijk Roosendaal (1770-1797), A. Preijt (1797-1798), Arie Aartsz van Bochove (1797-1807), P. van Roosenbergh (1807-1811) en B. Vlietlander (1811-1812 en tevens Schout van Zuidland). In 1812 kwam dhr D. Los, hij werd in 1817 ook Schout van Spijkenisse en was dit tot 1825. Daarna is de titel veranderd in Burgemeester en werd dhr J.C. Sterrenburg de eerste burgemeester van Spijkenisse en Hekelingen.
Hekelingen heeft, ondanks het overgaan in grote broer Spijkenisse, zijn dorpse karakter weten te behouden. Aan de Dorpstraat vinden we ook nog steeds het oude gemeentehuis van Hekelingen uit 1908 dat nog altijd herinnerd aan de zelfstandige gemeente die het ooit was. Ook de oude boerderij en rijksmonument, Hoeve bouwlust-zeldenrust uit 1611 toont de lange geschiedenis van het dorp. Ook de boerderij aan de Dorpstraat 5 en de twee oude arbeidershuisjes aan Dorpstraat 1 en 3 (op nummer 1 heeft mijn moeder nog gewoond met haar vader-moeder, broer en zussen) hebben nog het prachtige oude karakter. Verderop aan de Dorpstraat vinden we ook nog de Dorpskerk van Hekelingen uit 1851 met imposante bomenrij.
OPENBARE SCHOOL HEKELINGEN IN 1908 UIT HET STREEKARCHIEF
HEKELINGEN ACHTERWEG
HEKELINGEN DORPSSTRAAT 1925
HEKELINGEN POSTKANTOOR
Veerdienst Spijkenisse naar Nieuw-Beijerland
Tussen Spijkenisse en Nieuw-Beijerland vaart een veerdienst waar zowel voetgangers/fietsers als gemotoriseerd verkeer op mee kan over de rivier Het Spui. Het spui is onstaan op 2 november 1532 tijdens een stormvloed waarbij een dijkdoorbraak de verbinding van het Spui met de (Oude) Maas tot stand kwam. Het spui is tussen de 130 en 255 meter breed.
Tot 1924 werd de veerdienst aangeboden via de (toen zelfstandige gemeente) gemeente Hekelingen. Via vrije inschrijving met onder andere inwoners uit Hekelingen en Nieuw-Beijerland werd alleen het veerrecht toegewezen aan de hoogste van de twaalf inschrijvers, Jacques Jean Klok. Jacques kocht de kabelpont over van de gemeente Hekelingen en pachtte het veerrecht voor de overgang tussen Hekelingen en Nieuw-Beijerland. In 1924 betaalde je per persoon 0,05 gulden centen voor een oversteek. Na verschillende verbouwingen moest er in 1933 een nieuwe grotere pont worden besteld, hiervoor werd 4040,- gulden betaald. In 1940 brak wereldoorlog II uit en overleed Jacques Klok, zijn zoon nam noodgedwongen de veerdienst over naast zijn normale baan. De oorlog was voor de veerdienst een moeilijke tijd, aangezien vrijwel niemand de veerdienst mocht gebruiken van de Duitsers en degene die wel het recht hadden de oversteek te maken mochten dit van de Duitsers regelmatig gratis doen.
In de jaren na de oorlog ging het, mede door de wederopbouw, beter met de veerdienst, de pont werd vergroot en voorzien van een motor en een schroef, de pont hoefde nu niet meer naar de andere kant te worden getrokken op pure spierkracht, wat de duur van de oversteek aanzienlijk korter maakte. Tijdens de watersnoodramp had de pont een belangrijke rol om het ondergelopen gebied te verbinden met het droge land, de pont vaarde toen dag en nacht. Toen Spijkenisse in de jaren ’60 werd aangewezen als groeigemeente en de Botlek werd gebouwd werd de pont wederom vervangen in 1965, nu door een vrijvarende pont uit Duitsland. Deze pont werd de Jaqueline I vernoemd naar de dochter van de eigenaar Piet Klok. De Jacqueline gingen echter maar 10 jaar mee, want in 1976 kreeg Piet Klok de kans om 1 van de overbodige geworden Waal ponten over te kopen, deze was veel groter dan de oude pont en met 2 motoren minder gevoelig voor storingen, de pont kreeg de naam Jacqueline II. De pont Jacqueline II bleef maar liefst 20 jaar in de vaart tussen Spijkenisse en Nieuw-Beijerland en heeft menig stevige winter moeten doorstaan. De Jacqueline II is na 1997 gaan varen tussen Krimpen aan de Lek en Kinderdijk.
1965: KABELPONT TUSSEN HEKELINGEN EN NIEUW-BEIJERLAND
DE JACQUELINE II OP HET SPUI. FOTO: JONIEK KEMPERMAN
In 1997 werd de huidige pont gedoopt met de naam “Queen Jacqueline”, die nu na 26 jaar nog steeds Spijkenisse (Voorne-Putten) verbind met Nieuw-Beijerland (Hoekse Waard).
Archeologie document over Spijkenisse
Al in het jaar 5000 voor Christus woonde er mensen in het gebied van tegenwoordig Spijkenisse en Hekelingen is. Vondsten hiervan zijn gevonden onder andere in het Park Vriesland en aan het spui. Reeds in 1949 werd deze archeologisch vondst gedaan en in 1950 werd een klein onderzoek gedaan. Pas in 1980 bij de bouw van de wijk Vriesland werd er een groot onderzoek gedaan naar deze zeer waardevolle archeologisch plaats. De reden dat deze vondst onder de “Vlaardingen-cultuur” vallen of “Vlaardingen-mensen” worden genoemd heeft te maken met het feit dat er in Vlaardingen reeds in 1960 een soortgelijk groot onderzoek was gedaan. Het kleine kampement werd in de zomer door ongeveer 15 personen gebruikt. Zij haalde daar hun voeding door middel van jagen en vissen. 5000 jaar voor Christus kon er in het gebied van Spijkenisse gejaagd worden op edelhert, zwijn en ree.
Het Bureau Oudheidkundig Onderzoek van gemeentewerken Rotterdam heeft over deze geschiedenis een mooi onderzoek gemaakt en in PDF geplaatst. Download de PDF: Archeologische Geschiedenis Spijkenisse
Boerderij “de Hoge Werf”
Boerderij “Hoge Werf”, Boerderij “Hoogwerf” of “Hooge Werf” de naam van deze boerderij word op vele manier geschreven. Boerderij “Hoge Werf” kom ik voor het eerste tegen met een vermelding uit 1764 wanneer Pieter Cornelisz Huijsman, geb. 25 dec 1743 te Spijkenisse de boerderij “de Hoge Werf” herbouwd. Het feit dat hij de boerderij herbouwd betekent dat de boerderij er al voor 1764 heeft gestaan. Hij herbouwd er een boerderij die grootste word uit de gehele regio. (PS: Pieter Cornelisz trouwt met (Maritje (Maria) Villerius dochter van de landbouwer met de Welplaat boerderij). De boerderij Hoge Werf was tevens een van de allereerste boerderijen uit zijn soort.
Boerderij Hoge Werf is van het type: middenlangsdeelboerderijen. Dit type boerderij was alleen geschikt voor de grootste landbouwbedrijven. Naast de Hoge Werf was er slechts 1 andere boerderij van dit type op het eiland, de Jagthoek in Zuidland. In de schuur boden de beide buitenste beuken plaats aan de stallen; daartussen lagen naast elkaar een reeks tasvakken en de zich tussen de dubbele deuren in voor- en achtergevel uitstrekkende deel. Het woongedeelte toonde twee perioden, een 18de- en een 19de-eeuwse.
Cornelis Huibrecht Huijsman, zoon van Pieter Cornelisz neemt later de boerderij over en bouwt het bedrijf succesvol verder uit. Dat het bedrijf succesvol is blijkt uit de belasting aanslag in 1808 dat met 190,- guldens 10% is van de gehele belastingopbrengst van Spijkenisse. Hij bezit op dat moment 31 paarden en 108 koeien, wat niet alleen voor die tijd, maar ook nu nog een flink boerenbedrijf is. in 1855 word de boerderij verkocht aan Leendert van de Linde uit Heenvliet.
De boerderij komt aan een dramatisch einde als het in 1966 volledig verwoest word door een brand. Bij deze brand komt brandweerman Arie Versteeg om het leven.
De verwarring met de naam is zeer vermoedelijk afkomstig van het feit dat rondom deze plaats later de wijk “Hoogwerf” word gebouwd, de boerderij stond er echter al vele eeuwen eerder dan de woonwijk.
BOERDERIJ DE HOGE WERF, OOK BEKEND ALS BOERDERIJ HOOGWERF
BOERDERIJ DE HOGE WERF, OOK BEKEND ALS BOERDERIJ HOOGWERF
BOERDERIJ DE HOGE WERF, OOK BEKEND ALS BOERDERIJ HOOGWERF
BOERDERIJ DE HOGE WERF, OOK BEKEND ALS BOERDERIJ HOOGWERF
Informatie zowel via het streekarchief als Genealogie documenten.
Hoop voor boerderij Versteeg
Eerder schreven we al rondom de onzekerheid voor boerderij Versteeg in deze post: klik hier . Met het niet opstellen van een gemeentelijke monumentenlijst in verband met de bezuinigingen en het afketsen van het plan om de boerderij te voorzien van een zorginstelling leek de oude boerderij Versteeg (inmiddels flink verpauperd) een roemloos einde te gemoed te gaan. De boerderij werd echter niet door iedereen vergeten en vooral de Lokale Politieke Federatie Spijkenisse zetten zich hard in voor het behoud van dit monument waardige pand. De boerderij, gebouwd in 1883, staat inmiddels al vele jaren leeg en wacht op een nieuwe bestemming, want zowel het idee voor kantoorunits als de zorginstelling gingen ten onder, maar er gloort hoop, want het plan is nu geopperd om in de boerderij 19 starterswoningen te realiseren. Het ontwerp hiervoor is opnieuw gemaakt door architectenbureau Ziggurat. Het woonhuis van de boerderij zal volledig gerestaureerd worden, de schuur is word echter gesloopt en opnieuw opgebouwd naar moderne eisen. Zodra er meer informatie bekend is, dan zal ik dat uiteraard posten.
HET NIEUWE ONTWERP VOOR BOERDERIJ VERSTEEG
HET NIEUWE ONTWERP VOOR BOERDERIJ VERSTEEG
DE HUIDIGE VERPAUPERDE STAAT VAN BOERDERIJ VERSTEEG
Aanvullende informatie Boerderij Versteeg Stationsstraat 8 in Spijkenisse. De boerderij staat bekend als boerderij Versteeg, maar de eerste bewoner in 1883 was Arie van Holst, geb. 16 mei 1858 hij huurt in 1883 de boerderij aan de Stationsstraat nummer 8 van zijn vader Cornelis van Holst. In 1892 word hij de eigenaar van het bedrijf en de boerderij en verhuurt deze in 1895 aan Pleun Stehouwer. Zelf verhuist de familie van Holst naar Maasdam. Als in 1901 de schuurt afbrand komt de zoon terug om de boerderij over te nemen. Later komt familie Verweel en daarna familie Versteeg in de boerderij wonen voordat de agrarische functie van het pand ten einde komt. Het feit dat Arie de boerderij in 1883 huurt van zijn vader doet me wel afvragen of de boerderij niet toevallig eerder gebouwd is dan 1883?
STATIONSSTRAAT 8 TE SPIJKENISSE
Boerderij “Saarloos” Westdijk 15
Deze prachtige boerderij aan de Westdijk 15 te Spijkenisse (gelijk op de gemeente grens met Bernisse) is gebouwd in 1925 en van het type zijlangsdeelboerderij. Bij het type zijlangsdeelboerderij ligt het woonhuis uit het midden tegen de voorzijde van de schuur, waardoor er plaats is voor een zogenaamde “inrij” naar de schuur. De eerste steen werd op 15 juni 1925 gelegd door Arie Saarloos.
Helaas heb ik tot zover nog niet heel veel meer informatie kunnen vinden over deze prachtige unieke boerderij aan de Westdijk 15. Mocht u meer informatie hebben, laat het ajb weten via een comment.
Boerderij Saarloos, Westdijk 15 te Spijkenisse
Groeistuipen van een dorp (1/6)
Vond deze documentaire op YouTube via de Facebook page van Spijkenisse vroeger en nu, deel 1 van 6. Mooi docu over hoe Spijkenisse groot geworden is na de tweede wereldoorlog.
Dorpskerk Spijkenisse
De openmonumentendag was een mooi moment om eens een kijkje te nemen in het oudste gebouw van Spijkenisse, de Dorpskerk van Spijkenisse. Een prachtig en fascinerend gebouw, de toren staat ongelooflijk scheef en dat voel je zodra je deze wil beklimmen. De kerk is van binnen keurig en sober ingericht zoals je verwacht in een protestantse kerk. Het meest bijzonder, vond ik persoonlijk, zijn de graven in de vloer van de kerk. De oudste die ik zo snel kon vinden was uit 1590!
LUIDKLOK DORPSKERK SPIJKENISSE
DORPSKERK SPIJKENISSE
Boerderij Wolvenstee
Boerderij Wolvenstee in de Wolvenpolder is een wat minder bekende boerderij in Hekelingen/Spijkenisse, voornamelijk omdat hij helemaal aan de Zuid-Oost kant van het eiland ligt, vrijwel tegen het waterbedrijf Beerenplaat aan. De naam Wolvenstee (en Wolvenpolder) hebben niets te maken met het dier de wolf, maar met de eigenaar van de eerste Wolvenstee boerderij die gebouwd werd op deze locatie, “Reijnier van der Wolf”. De oude boerderij is er echter helaas niet meer, de huidige boerderij Wolvenstee is gebouwd in 1927-1928 en heeft ook een tpyische jaren ’20/’30 stijl. Boerderij Wolvenstee is de grootste boerderij van Hekelingen/Spijkenisse en 1 van de allergrootste van heel Voorne-Putten.
BOERDERIJ WOLVENSTEE IN HEKELINGEN
BOERDERIJ WOLVENSTEE IN HEKELINGEN
Boerderij Puttenstein
Boerderij Puttenstein is gelegen aan de Aaldijk 3 in Hekelingen, deze zijlangsdeelboerderij is gebouwd 1909.
Hoe werkt de molen van Spijkenisse
Een oud filmpje van de voormalige stadsomroep : SmartTV in de molen Nooitgedacht van Spijkenisse. In dit filmpje is de molen nog niet opgehoogd. Aan het einde is er nog een kort stukje over de ophoging van de molen.
Nog meer onzekerheid rondom Oud Spijkenisse
Wederom word het belang van oud Spijkenisse door het college ontkent, vandaag lees ik in de krant in een klein artikel dat de gemeente besloten heeft geen gemeentelijke monumentenlijst op te kunnen stellen vanwege de bezuinigen. Wel word er op dezelfde pagina bericht dat het in aanbouw zijnde megalomane theater nog duurder uitvalt dan al gedacht! In Spijkenisse is geen behoefte aan nog meer gebouwen zonder een verhaal voordat eerst onze geschiedenis als stad definitief word verankerd! In hetzelfde artikel word ook nog bekend gemaakt dat de toekomst voor Boerderij Versteeg , gebouwd in 1883 aan de Stationsstraat 8, onzeker is geworden omdat Maasdelta wederom door bezuinigen niets meer ziet in het plan om de boerderij te herstellen en om te bouwen tot woon- zorgboerderij. Hiermee blijft de boerderij, samen met pand Geldtelder, in zijn verpauperde staat midden in het centrum van Spijkenisse. Ik hoef u natuurlijk niet uit te leggen, dat binnen afzienbare tijd de gemeente waarschijnlijk zal besluiten dat ook deze 2 historische panden in Spijkenisse te ver heen zijn om nog te herstellen, waarna de sloophamer erin gaat.
Het is een inmiddels bekende techniek van dit college, willens en wetens oude panden laten verpauperen en pas als ze zo ver heen zijn dat ze niet meer te herstellen zijn een “discussie” over de panden aangaan en concluderen dat ze moeten worden gesloopt. Dit gebeurde eerder al met de kolenschuren aan het Noordeinde. Nadat er vragen werden gesteld vanuit de politiek, werd plots besloten dat ze direct gesloopt moesten worden in verband met brandgevaar rondom oud en nieuw, daarbij buiten beschouwing laten dat deze panden al 150 oud en nieuws hadden overleefd zonder brand, nee niet brand werd oud Spijkenisse fataal, maar een gewetenloos en zonder gevoel van historische waarde zijnde college werd oud Spijkenisse fataal!
Afgelopen weekend heb ik op de Paardenmarkt in Heenvliet een boek gekocht “Spijkenisse in Beeld”, dit oude boek laat foto’s zien van Spijkenisse zo rond 1950 en Spijkenisse half jaren ’80. Het gekke is, zelfs dat Spijkenisse van de jaren ’80 bestaat al niet meer. Er is een enorme vooruitgang geboekt en vele zaken waren nodig om Spijkenisse leefbaar te maken, maar het is inmiddels zo ver doorgeslagen dat het 2 voor 12 is en Spijkenisse straks voorgoed is verdwenen. Al laten we nog 100.000 nieuwe gebouwen verrijzen, een binding met Spijkenisse zal alleen bestaan als je ziet dat er in deze stad al honderden jaren Spijkenissers, wonen, werken en leven!
BOERDERIJ VERSTEEG AAN DE STATIONSSTRAAT 8, GEBOUWD IN 1883
Dorpskerk Spijkenisse
Het oudste gebouw van Spijkenisse, de dorpskerk op een zonnige lente dag.
Productielocatie Berenplaat
Waterproductielocatie Berenplaat in de polder Beerenplaat is de grootste waterproductielocatie in Nederland en word beheerd door Evides. De locatie voorziet een groot deel van Rijnmond gebied van vers water, de locatie haalt zijn water binnen via een lange pijpleiding vanaf de Biesbosch. In noodgevallen beschikt de locatie ook nog over een inlaat vanaf de Oude Maas.
De locatie is niet alleen een bijzondere omdat het grootste van Nederland is. Berenplaat is een kleine gemeenschap in de uiterste zuidoost hoek van Spijkenisse, Polder Beerenplaat. De locatie is voornamelijk bijzonder omdat het productiebedrijf is de architectuur van de gebouwen, alle oorspronkelijke gebouwen zijn ontworpen door Wim Quist. Ook de latere uitbreidingen, twee extra reinwaterreservoirs en een UV behandelingsinstallatie is aandacht aan de architectuur besteed. De locatie is dermate opmerkelijk dat hij nu ook op de nominatie staat om het zesde rijksmonument in Spijkenisse te worden, hierover word in 2013 een beslissing genomen.
De locatie werd in 1966 geopend en is daarmee samen met de locatie Huijbergen de oudste locatie van Evides. De zuiveringscapaciteit is 14.400 m³ per uur netto (4 m³ per seconde). De jaarlijkse leveringscapaciteit is ± 100 miljoen m³ drinkwater. Daarmee is Berenplaat de grootste drinkwaterinstallatie van Nederland (3x groter dan de nummer 2 van Evides).
De uitleg per gebouw en hun functie:
Het Cachot , de gevangenis van Spijkenisse
Spijkenisse was in het verleden blijkbaar een dorp zonder veel criminelen, want de lokale stadsgevangenis Het Cachot genaamd had slechts 2 cellen. Het Cachot is gevestigd achter het oude Gemeentehuis aan het Noordeinde. Dit gemeentehuis deed ook dienst als woning voor de veldwachter. Erg veel informatie rondom het cachot is er helaas niet bekend, behalve dat het omstreeks 1850 gebouwd is, dus nog voordat het gemeentehuis er stond.
HET CACHOT VAN SPIJKENISSE
Spijkenisserbrug Anno 1900
De Spijkenisserbrug, de vriend en vijand van iedereen die in Spijkenisse woont of er naar toe moet, of er uit wil. Aangezien hij regelmatig omhoog staat is hij de schrik voor iedereen die erover heen moet, maar tegelijk is het zien van de Spijkenisserbrug voor iedereen ook weer het teken dat je bijna thuis bent. De Spijkenisserbrug speelt daarnaast een grote rol in de ontwikkeling van de stad, tot de komst van de brug lag Spijkenisse behoorlijk geïsoleerd op het eiland Voorne-Putten, slechts ontsloten door een veerpont naar Hoogvliet. Hier kwam eind 19de eeuw verandering in met het plan om de eerste Spijkenisserbrug te gaan bouwen.
In 1900 werd begonnen met de bouw van de eerste Spijkenisserbrug, deze was in 1903 klaar voor gebruik. De primaire functie van de eerste Spijkenisserbrug was om de RTM tram vanuit Rotterdam te verbinden met Voorne-Putten, de tramrails lag dan ook in het midden van de brug. De eerste versie van de Spijkenisserbrug was een vierdelige vakwerk constructie waarvan het middelste gedeelte was uitgerust met een draaiconstructie in plaats van een hefbrug. Deze draaiconstructie bleef tot 1933 actief en daarna werd de Spijkenisserbrug verbouwd tot een hefbrug. In het originele ontwerp had de Spijkernissenbrug bij de opritten gemetselde torentjes . Deze mooie torentjes zijn helaas niet bewaard gebeleven.
In de Tweede Wereldoorlog was de Spijkenisserbrug een belangrijk strategisch object voor de Duitsers, omdat de brug de enige verbinding vormde tussen het eiland Voorne-Putten en het vaste land via IJsselmonde. Lange tijd heeft bij de Duitsers het idee geleefd dat de geallieerde troepen op Voorne-Putten zouden kunnen landen bij een invasie. De Spijkenisserbrug stond dan ook de gehele oorlog onder militair toezicht en werden rondom de brug bunkers en versperringen gebouwd. Zowel aan het begin als aan het einde van de oorlog is er rondom de brug stevig gevochten. De laatste bunkers rondom de brug zijn in 1985 gesloopt.
In de jaren ’60 nam het autoverkeer steeds meer toe, het tramspoor werd daarom al verlegd zodat auto’s en de tram tegelijk over de brug konden. De brug word verder ook op Rijnvaarthoogte gebracht waardoor hij minder vaak open hoeft. Zelfs na het verdwijnen van de tram blijft de brug te klein in capaciteit en moet er worden nagedacht over vervanging.
In de jaren ’70 word besloten de brug te vervangen en word er gestart met de bouw van de huidige Spijkenisserbrug. Deze brug word gebouwd van de brugdelen van de oude Moerdijkbrug die gelijktijdig word vervangen. Vier van de tien delen van de Moerdijkbrug worden ingezet als nieuwe Spijkenisserbrug en de overige zes delen voor de bouw van de nieuw Brug bij Keizersveer. De nieuwe Spijkenisserbrug word in 1978 geopend en de oude brug gesloten en gesloopt. Van de oude Spijkenisserbrug staan nu alleen nog de twee originele brugportalen als monument, één aan de zijde van Spijkenisse en de andere aan de zijde van Hoogvliet naast de voormalige brugwachterswoningen.
Inmiddels is de brug opnieuw een knelpunt voor verkeer van en naar Spijkenisse. Verschillende andere maatregelen in en rond Spijkenisse moeten nu voor verlichting van de verkeersdruk zorgen. Voorlopig zal de Spijkenisserbrug of hij nu open of gesloten is nog vele jaren het beeld van Spijkenisse blijven domineren.
Filmpje over de geschiedenis van de Spijkernisserbrug, van het Spijkernisser archief.
De bruggen in 1978, uit het ANP archief:
DE SPIJKENISSERBRUG VOOR 1933 ALS DRAAIBURG EN MET TORENTJES
Boerderij “Ruyterstee”
Boerderij “Ruyterstee” aan de Korte Schenkeldijk 4 is zelf niet aangemeld als monument, maar de kruisgewelfkelder onder de boerderij wel. Deze kelder is gebouwd in 1620 en overkluisd met gemetselde kruisgewelven op drie ronde pijlers. De kelder is helaas niet voor het publiek toegankelijk. Eén van de spannende verhalen rondom deze middeleeuwse kelder is dat er vroeger zeeheld gevangen is gehouden. Hiervan zijn echter nooit tastbare bewijzen gevonden. Boerderij Ruysterstee die bovenop de kelder staat, stamt zelf uit 1859. Op 07 augustus 2005 werd de boerderij door brand getroffen. De schade aan de boerderij en de schuur is hersteld.
Hoeve “Bouwlust-Zeldenrust”
Hoeve “Bouwlust-Zeldenrust” is een monumentale boerderij (aangemerkt als officieel Rijksmonument) in de polders van Hekelingen nabij het Spui (Aaldijk 1). Het woonhuis van de boerderij is gebouwd in 1611, de boerderij is hiermee na de kerk het oudste gebouw in Spijkenisse/Hekelingen. De haaks op het huis gebouwde schuur stamt uit de 18de eeuw. Tevens is er een zomerhuis aan de boerderij gebouwd die stamt uit ongeveer 1850. De boerderij is helaas niet openbaar toegankelijk. De hekpijlers voor de hoeve zijn gekroond met natuurstenen pijnappels en zijn waarschijnlijk gebouwd rond 1800.
HOEVE BOUWLUST-ZELDEN RUST IN 1926
HOEVE BOUWLUST-ZELDENRUST MET DE KENMERKENDE PORTALEN BIJ DE OPRIT VAN DE WERF
HOEVE BOUWLUST-ZELDENRUST IN 2013
Boerderijen in Spijkenisse
Spijkenisse is altijd een agrarisch dorp geweest met vele boerderijen, zelfs ver tot na haar aanwijzing als groei gemeente. Tijdens de groei van zowel het Botlek gebied als de stad zelfs zijn helaas vele van deze boerderijen verloren gegaan, eerst aan de Welplaat polder die verkocht werd aan Rotterdam voor de vestiging van het Botlek gebied en daarna rondom de polders van Spijkenisse zelf voor de uitbreiding van de stad. Een aantal van deze boerderijen hebben een nieuwe functie gekregen bijvoorbeeld als buitenlocatie van de gemeente of gewoon als woonhuis. Er zijn in Spijkenisse nog een aantal boerderijen overgebleven uit de 17de eeuw en zelfs een boerderij uit de 15de eeuw “Bouw Lust” dat ook aangemerkt is als Rijksmonument. Deze laatste boerderijen zijn het laatste stuk agrarisch erfgoed in Spijkenisse en daar moet voorzichtig mee omgegaan worden. In deze categorie een overzicht van de overgebleven boerderijen en voor zover mogelijk hun verhaal.
Gemeentehuizen van Spijkenisse
Spijkenisse heeft niet één gemeentehuis, maar heeft er drie, het huidige gemeentehuis waar alle gemeente ambtenaren werken, het oude jaren ’50 gemeentehuis, waar tegenwoordig weer getrouwd kan worden en het eerste gemeentehuis aan het Noordeinde, waar tegenwoordig een kunstgalerij in gevestigd is aan het Noordeinde.
Aan het einde van de 17de eeuw, was Spijkenisse een bescheiden dijkdorp met zo’n 2000 inwoners en zoals gebruikelijk in die tijd had de gemeenteraad haar overleg in de lokale kroeg Herberg de Keizer (bestaat nog steeds). Vanuit de kroeg is de gemeenteraad later verhuisd naar een schoolgebouw voor haar vergaderingen. Deze school werd in 1885 afgebroken en op dezelfde plek werd het eerste gemeentehuis van Spijkenisse gebouwd. Het gemeentehuis aan het Noordeinde werd ontworpen door architect Fop Smit uit Oud-Beijerland. Het pand is uiteindelijk gebouwd door timmerman C. van Dijk en metselaar C. Warnaar beide uit Spijkenisse, voor het bedrag van f2475,- gulden, hetgeen toen een behoorlijk bedrag was. Behalve ruimte voor de gemeenteraad deed het gebouw ook dienst als de veldwachterswoning. Dit gebouw heeft uiteindelijk dienst gedaan tot 1958, toen is de gemeente in het volgende gemeentehuis getrokken aan het Koningin Julianaplein. Het oude gemeentehuis aan het Noordeinde word momenteel gebruikt voor kunsttentoonstellingen en kunst educatie.
Omdat Spijkenisse snel groeide moest de gemeente vanaf het Noordeinde opzoek naar een nieuwe locatie voor haar gemeentehuis. De toestemming om dit gemeentehuis te bouwen liet echter zolang op zich wachten vanuit de Gedeputeerde Staten dat bij de ingebruikname in juni 1958 het gebouw alweer te klein was voor de gemeente met groei taak. Het gebouw heeft een historisch uiterlijk met bakstenen gevel en klokgevel en is gebouwd volgens Delftse School. Het is ontworpen door architectenbureau Meischke uit Rotterdam en gebouwd door aannemer Berghout uit Pernis. Het is in Spijkenisse één van de weinige overgebleven gebouwen uit de Delftse School en zeer zeker de meest opvallende. Tegenwoordig is het gebouw in gebruik als vestigingsplaats voor verschillende stichtingen en is tevens ook weer in gebruik als één van de trouwlocaties in Spijkenisse.
Het oude gemeentehuis aan het Noordeinde:
‘T RAADHUYS AAN HET NOOREINDE UIT 1886
HET GEMEENTEHUIS ANNO 1957 AAN HET KONINGIN JULIANAPLEIN
Molen Nooit Gedacht
Molen Nooit Gedacht is de laatste nog bestaande molen van Spijkenisse en Hekelingen. De molen heeft zijn naam gekregen van eerste Jan Kranenbrug in 1943 want hij had ‘Nooit Gedacht’ een molen te bezitten, daarvoor was de molen bekend als “Ons Belang”. Het bouwjaar van de molen is 1861 en de molen is (ook na ophoging van 7 meter!) een rijksmonument. Overigens kwam het bouwjaar van 1861 pas aan het licht tijdens de grote verbouwing, daarvoor werd aangenomen dat de molen in 1844 was gebouwd.
Op de plek van de huidige molen stond echter al eerder een molen, in de oude papieren is te lezen dat in 1839 op de locatie een molen is afgebrand en dat deze in 1840 in steen wederom is opgebouwd, om deze in 1860 weer te slopen en te vervangen door de huidige molen. In 1860 was Hugo Vermaas de eigenaar van de molen. In 1881 word het eigendom van de molen overgenomen door Leonardus van Roon en zijn zoons, zij deden de molen in 1911 over aan de boeren coöperatie “Ons Belang”. In 1918 kwam Jan Kranenburg als molenaar, in dienst van de coöperatie, op de molen. In 1943 is de molen ingrijpend gerenoveerd en de molen bleef na deze renovatie tot 1960 actief. Na 1960 is molen gestopt met het commercieel malen. In 1972/73 is de molen wel opnieuw gerenoveerd zodat hij zo nu en dan nog voor de sier kon draaien. In 1999/2000 is de molen echter opnieuw renoveert en daarmee weer maalvaardig gemaakt, zodat de molen ook zo nu en dan weer daadwerkelijk kon gaan malen. In 2000 werd echter ook bekend dat de Gemeente Spijkenisse voornemens was tegenover de molen het nieuwe theater te bouwen, wat er voor zou zorgen dat de molen de wind werd ontnomen. Om de molen toch toegang tot de wind te geven werd besloten de molen met 7 meter op te hogen (dit gebeurde overigens niet zonder de nodige weerstand). In 2009 werden de werkzaamheden gestart en in 2012 werd de molen opnieuw geopend en kon deze weer actief gaan malen, ditmaal werd het meel ook direct gebruikt in het nieuwe aan de molen gebouwde pannenkoeken restaurant.
De molen beschikt over drie maal koppels maalstenen en draait regelmatig. De molen is te bezichtigen op Open Monumentendag, Molendag en als de molen draait. Wil je op een ander moment toch eens in de molen kijken, ga dan naar het aangesloten Pannenkoekenrestaurant, voor meer informatie kijk op de website Pannenkoek De Molen.
(klik op de foto voor een grotere versie)
MOLEN NOOIT GEDACHT
MOLEN NOOIT GEDACHT IN SPIJKENISSE TIJDENS DE OPHOGING
MOLEN NOOIT GEDACHT IN SPIJKENISSE OP 7 METER HOOGTE
Dorpskerk Hekelingen
De huidige dorpskerk van Hekelingen is niet de eerste kerk in Hekelingen, gegevens over deze eerste kerk zijn echter moeilijk te vinden, bekend is dat hij op de plek van de begraafplaats in Hekelingen stond en waarschijnlijk gebouwd is in opdracht van de Heer van Putten omstreeks de dertiende eeuw. De kerk heeft op die locatie gestaan tot 1847, de kerk was toen inmiddels in zo’n slechte staat dat er werd besloten een nieuwe kerk te bouwen aan de dorpsstraat en de oude te slopen.
De huidige zaalkerk van Hekelingen stamt uit 1851 en ligt gericht op de Dorpsstraat, langs het pad naar de ingang van de kerk staan oude beuken. De kerk werd ingewijd op 16 februari 1851.
Het originele koperen uurwerk dat uit 1916 stamt werd in 1979 uit de toren verwijderd en gerestaureerd, dit uurwerk staat nu in de trouwzaal van het oude gemeentehuis in Spijkenisse.
DORPKERK VAN HEKELINGEN
Luidklok van Hekelingen
De luidklok van de eerste kerk van Hekelingen, is de oudste gesigneerde luidklok van Nederland, deze luidklok stamt uit 1285 . De luidklok bevind zich sinds 1916 in het Rijksmuseum in Amsterdam.
De ontdekking dat dit de oudste klok gesigneerde luidklok van Nederland is word gedaan tijdens een restauratie van de luidklok in 1906. Daarna word besloten “De Oude Jan” naar het Rijksmuseum te brengen, de kerk krijgt daarvoor de “De Jonge Jan” in de plaatst die nu nog steeds om het half uur slaat.
Dorpskerk Spijkenisse
De Dorpskerk in Spijkenisse is veruit het oudste gebouw van Spijkenisse. De bouw van de kerk is verschillende fases en over verschillende eeuwen verlopen. In 1300 werd het eerste deel van de toren gebouwd, naast de toen nog houten kapel. Na de toren is begonnen met de bouw van de kruiskerk, in een steen in het middenschip van de kerk staat het jaartal 1521.
De kerk is voornamelijk ook bekend omdat hij ontzettend scheef staat, als je vanaf de zijkant tegen de toren aan kijkt zie je hoe ongelooflijk ver hij overhelt naar voren.
In de scheve toren van de kerk hangt ook de luidklok, deze stamt uit 1481 (S. Butendiic, 1481, diam. 95,8 cm) en een kleinere luidklok uit 1930 (Petit en Gebr. Edelbrock /Eijsbouts, 1930, diam. 74,4 cm). Sinds 1988 heeft de kerk ook een 47 klokken tellend carillon dat iedere dinsdag bespeeld word. Het mechanische uurwerk in de toren stamt uit 1902 en is gemaakt door B. Eijsbouts en is voorzien van elektrische opwinding.
Binnen in de kerk zijn ook verschillende zeer interessante oude zaken te vinden:
- een preekstoel uit 1618
- een doophek met koperen bogen (midden 18e eeuw)
- een achttiende-eeuwse Herenbank
- grafzerken, voor het merendeel uit de 17e eeuw
Een 360 graden virtuele tour door de kerk, dat kan via deze link: CycloMedia
Deze foto vond ik op spijkenisse.nl, de kerk is hier overgroeid met een klimop, grappige is dat even daarna een vrijwel identieke foto vond bij de Rijksdienst voor cultureel erfgoed maar dan zonder klimop:
ZIJKANT VAN DE DORPSKERK VAN SPIJKENISSE MET KLIMOP
Vrijwel hetzelfde standpunt, zonder klimop. Foto is uit +/- 1935
ZIJKANT VAN DE DORPSKERK VAN SPIJKENISSE, ZONDER KLIMOP
Gemaal De Vooruitgang
Vele malen minder bekend dan het rijksmonument gemaal De Leeuw van Putten, is het oude gemaal De Vooruitgang aan de Korte Schenkeldijk. Het gemaal De Vooruitgang in Spijkenisse mag dan minder bekend zijn, het is echter wel vier jaar ouder, gebouwd in 1878 in electische stijl. Het gemaal De Vooruitgang is ontworpen door gemalenbouwer Jan Paul.
Het gemaal is nog steeds actief in gebruik en zorgt voor het in stand houden van het waterpeil in de polders van het huidige Maaswijk en heeft haar uitstroom kanaal in de Allemanshaven. Het gemaal heeft een capaciteit van 25kubieke meter per minuut.
Er is helaas niet heel erg veel qua informatie te vinden over dit oudste gemaal van Spijkenisse. Er zijn door de tijd heen verschillende renovaties geweest, waarvan in 2012 een uitgebreide renovatie de laatste was. Er is ook wat onduidelijkheid over de status van het gebouw, op de website van de Hollandse Delta word in een nieuwsbericht gemeld dat het een monument betreft, maar op bv de website van de gemeente Spijkenisse is hier niets over te vinden.
Op de website van Broks-Messelaar zijn enkele foto’s te vinden van de pompopstelling in het gemaal. Meer informatie over gemalenbouwer Jan Paul kun je hier vinden.
Gemaal De Leeuw van Putten
Het gemaal De Leeuw van Putten is een van de vijf rijksmonumenten in Spijkenisse en een van de oudste gemalen van het Waterschap. Vandaag word het gemaal nog steeds gebruikt om de waterstand van de polders ten noorden van De Boezem op peil te houden.
De eerste steen voor het gemaal De Leeuw van Putten werd gelegd op 22 september 1881. Het duurt ongeveer een half jaar voor het gemaal gebouwd is, maar als snel blijkt na de ingebruikname dat hij dan nog niet helemaal optimaal functioneert bij hoog water. Pas in 1884 is het gemaal geheel en volledig naar wens in gebruik.
Het gemaal de Leeuw van Putten word gebouwd als een stoomgemaal en zal ook blijven werken op kolen tot 1947. In de tweede wereldoorlog zijn kolen zeer schaars en word er besloten om het gemaal om te bouwen naar een elektrisch gemaal, echter tijdens de oorlog zijn ook de bouwmaterialen schaars en daarom duurt het tot 1947 voordat het gemaal, nu met elektrische pompen, in gebruik word genomen. Tot 1975 blijf de situatie vervolgens ongewijzigd. In 1975 word de Oude Haven van Spijkenisse afgesloten van de Nieuwe Haven en daarmee ook de Oude Maas, om deze reden moet de uitstroom opening van het gemaal verlegd worden, zodat deze nu direct aansluit op de Nieuwe Haven. Drie jaar later in 1978 word het gemaal nogmaals verbouwd zodat het op afstand bediend kan worden vanaf gemaal “De Volharding” en de vaste machinist op het gemaal overbodig word.
Vervolgens hoeft het gemaal De Leeuw van Putten pas weer in 1999 grote reparaties te ondergaan, waaronder het vervangen van de houten damwanden voor damwanden van staal en het dak word gerepareerd, daarnaast krijgt het gemaal in 2003 nog een keer een grote restauratie waarbij metsel- en stucwerk gerestaureerd worden.
Dit +100 jarige gemaal is tot op de dag van vandaag, met een capaciteit van 160.000 liter per minuut, een belangrijke schakel in het op peil houden van de waterstanden in de polders van Spijkenisse en Geervliet.
Het rijksmonumenten De Leeuw van Putten is te bezoeken op open monumentendag, voor meer informatie kunt u ook kijken op de website van de Hollandse Delta
Molens in Hekelingen
Molen NooitGedacht is voor vele de enige bekende molen in Spijkenisse, dit is echter niet altijd de enige molen geweest, in het verleden stonden er veel meer molens waaronder een aantal in Hekelingen. In de geschiedenisboeken is te vinden dat er zo’n 8 molens in Hekelingen hebben bestaan, waarvan ook de locatie en naam bekend is. Helaas zijn van de meeste geen foto’s beschikbaar, vanwege de simpele reden dat er in de tijd dat deze molens er stonden er geen fototoestellen bestonden. De enige molen die het tot in de 20ste eeuw heeft volgehouden is de “Molen van Verrijp” die aan de Westdijk stond tot 1955, waarna de molen gesloopt werd. De molen (type grondzeiler) was gebouwd in 1850 en werd gebruikt als korenmolen.
Waarschijnlijk heeft er echter al eerder een molen op de locatie gestaan, want reeds in een akte van 1315 word er gesproken over de molen in Hekelingen. De Molen van Verrijp werd tot 1946 actief gebruik om koren te malen voor zowel consumptie door mensen als voor veevoer. In 1944 werden er nog voor het laatst reparaties uitgevoerd, maar in 1946 raakte hij, door gebrek aan werk, buiten gebruik. Op 24 mei 1955 werd de sloopvergunning voor de in verval geraakte molen verleend en daarmee verdween de laatste molen van Hekelingen.
|
MOLEN HEKELINGEN IN 1900 |
MOLEN HEKELINGEN IN 1954 |
Voor meer informatie over verdwenen molen in Hekelingen, kijk eens in de database van verdwenen molens